Апатты күйдегі Таугүл-3 қорымындағы қазба (тарихи-мәдени мұраны сақтау мәселесі)
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2024.3.25.87.99Түйін сөздер:
Жетісу, ерте темір дәуірі, сақтар, оба, керамика, аң стилі, ескерткіштерді қорғау, апаттық қазбалар, қорғау археологиясыАннотация (түйіндеме)
Алматы қаласының әкімшілік шекараларында тарихи-мәдени мұра объектілерінің едәуір саны орналасқан, олардың қатарына археология ескерткіштері де кіреді. Қарқынды даму жағдайында олардың барлығы тиімді қорғаныс механизмдерін қажет етеді. Бұл мәселеге жеткіліксіз назар аудару олардың жойылуына және жоғалуына қауіп төндіреді. Мысал ретінде бюрократиялық рәсімдер мемлекеттік қорғау мен соған байланысты қорғау іс-шараларынсыз қалған Таугүл-3 обасын келтіруге болады. № 3 обаны археологиялық зерттеу шағын, бірақ өте жарқын және мазмұнды коллекция алуға мүмкіндік берді. Ол әртүрлі өлшемдегі және функционалды мақсаттағы керамикалық ыдыстар жиынтығын, сондай-ақ жерленген адамның жоғары мәртебесін білдіретін заттарды қамтиды. Бұл тальк табақ пен аң стилінде орындалған алтын жолақ. Оба б.д.д. V–III ғғ. мерзімделеді, оның материалдары Алтай, Шығыс және Оңтүстік Қазақстанды қоса алғанда, кең географиялық диапазондағы мәдени байланыстарды көрсетеді. Зерттелген оба бір кездері Алматы қаласының аумағында орналасқан көптеген жерлеу құрылыстарының бірі болып табылады. Олардың көпшілігі жоғалып кетті. Осы мақалада сипатталған обаның қазба материалдары жоғалған мұраның көлемін, сондай-ақ әлі де нені сақтауға болатындығын көрсетуге мүмкіндік береді.
Библиографиялық сілтемелер
Akishev, K. A. 1978. Kurgan Issyk. Iskusstvo sakov Kazahstana (Issyk Kurgan. The art of the Saks of Kazakhstan). Moscow: “Iskusstvo” Publ. (in Russian).
Amirov, E. S. 2008. In: Izvestiya NAN RK. Seriya obshchestv. nauk (Bulletin of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan. Social Science Series), 1, 29–34 (in Russian).
Akishev, K. A. et al. (compl.). 1960. Arheologicheskaya karta Kazahstana: reestr (Archaeological map of Kazakhstan: register). Alma-Ata: Kazakh SSR Academy of Sciences (in Russian).
Vystuplenie Glavy gosudarstva Kasym-Zhomarta Tokaeva na tret'em zasedanii Natsionalnogo kurultaya «Adal adam – Adal enbek – Adal tabys» 15 marta 2024 goda (Speech by Head of State Kassym-Jomart Tokayev at the third meeting of the National Kurultai "Adal adam – Adal enbek – Adal Tabys" on March 15, 2024). URL: https://www.akorda.kz/ru/vystuplenieglavy-gosudarstva-ktokaevana-tretem-zasedaniinacionalnogo-kurultaya-1525116 (accessed 01.08.2024) (in Russian).
Jumabekova, G. S., Amirov, A. S., Altynbekov, K., Altynbekova, E. K., Zhanuzak, R. Z., Сhildebayeva, A. E., Bazarbayeva, G. A. 2024. In: Materialy po Arkheologii i Istorii Antichnogo i Srednevekovogo Prichernomor’ya (Proceedings in Archaeology and History of Ancient and Medieval Black Sea Region), 16, in print (in Russian).
Zakon Respubliki Kazahstan ot 26 dekabrya 2019 goda № 288-VІ ZRK “Ob ohpane i ispolzovanii ob"ektov istopiko-kulturnogo naslediya” (Law of the Republic of Kazakhstan dated December 26, 2019 No. 288-VI ZRK "On the protection and use of objects of historical and cultural heritage") (in Russian).
Mynbai, D. K. (ed.). 2015. Zoloto vekov. Kollektsiya predmetov iz zolota i serebra Natsionalnogo muzeya. Katalog (The gold of the ages. The collection of gold and silver objects of the National Museum. Catalog). Astana: National Museum of the Republic of Kazakhstan; “Folio” Publ. (in Russian, Kazakh, English).
Korolkova, E. F. 2003. In: Zolotye oleni Evrazii (Golden deer of Eurasia). St. Petersburg: State Hermitage Museum; Center for Ethnological Studies of the Ufa Scientific Center of the RASciences; State Historical Museum, 40–41 (in Russian).
Levina, L. M. 1996. Etnokulturnaya istoriya Vostochnogo Priaraliya (I tys. do n. e. – I tysyacheletie n.e.) (The ethnocultural history of the Eastern Aral Sea region (1st millennium BC – 1st millennium AD)). Moscow: “Vostochnaya literature” Publ. (in Russian).
Mogilnikov, V. A. 1997. Naselenie Verhnego Priobya v seredine – vtoroy polovine I tysyacheletiya do n.e. (The population of the Upper Ob river region in the middle – second half of the 1st millennium BC). Moscow: Pushchino Scientific Center of the RAS (in Russian).
Nurzhanov, A. A., Jumabekova, G. S., Bazarbayeva, G. A. 2020. In: Kazakstan arheologiyasy (Kazakhstan Archeology), 4, 70–95 (in Russian).
Polosmak, N. V. 1994. “Steregushchie zoloto grify” (Gold-hoarding griffins). Novosibirsk: “Nauka” Publ. (in Russian).
Postanovlenie akimata Almatinskoy oblasti ot 16 avgusta 2024 goda № 258 “Ob utverzhdenii Gosudarstvennogo spiska pamyatnikov istorii i kultury mestnogo znacheniya Almatinskoj oblasti” (Resolution of the Akimat of the Almaty region dated August 16, 2024 No. 258 “On approval of the State List of historical and Cultural monuments of local significance of the Almaty region”) (in Russian).
Postanovlenie akimata Almatinskoy oblasti ot 27 aprelya 2010 goda N 53 «Ob utverzhdenii Gosudarstvennogo spiska pamyatnikov istorii i kultury mestnogo znacheniya Almatinskoy oblasti» (Resolution of the Akimat of the Almaty region dated April 27, 2010 No. 53 “On approval of the State List of historical and cultural monuments of local significance of the Almaty region”) (in Russian).
Prikaz Ministra kultury i sporta Respubliki Kazahstan ot 17 aprelya 2020 goda N 95 «Ob utverzhdenii Pravil i usloviy osushchestvleniya arheologicheskih rabot» (Order of the Minister of Culture and Sports of the Republic of Kazakhstan dated April 17, 2020 No. 95 “On approval of the Rules and Conditions for archaeological work”) (in Russian).
Moshkova, M. G. (ed.). 1992. Stepnaya polosa Aziatskoy chasti SSSR v skifo-sarmatskoe vremya (The steppe zone of the Asian part of the USSR in the Scythian-Sarmatian time). Moscow: “Nauka” Publ. (in Russian).
Umanskiy, A. P., Shamshin, A. B., Shulga, P. I 2005. Mogilnik skifskogo vremeni Rogozikha-1 na levoberezhye Obi (The burial ground of the Scythian time Rogozikha-1 on the left bank of the Ob river). Barnaul: Altai University (in Russian).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2024 Амиров Е.Ш., Сейткалиев М.К., Үмітқалиев Д.Б., Ахметов И.Д.
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
