Қазақ Алтайы ежелгі тұрғындарының «белгі тәртібі» туралы
(жерлеу құрылыстарының қабырғаларындағы және петроглифтердегі ирек түріндегі абстракцияларды зерттеу)
Түйін сөздер:
археология, Қазақ Алтайы, қола дәуірі, таңба тәріздес белгілер, ирек түріндегі нышандарАннотация (түйіндеме)
Бұл жұмыс Шөже № 5 археологиялық ескерткішін жете талдауға, ондағы нышандар жүйесіне, яғни жерлеу құрылысының қабырғасындағы ирек түріндегі белгілерге басымдық бере отырып зерттеуге арналған. Мақалада нысанды жан-жақты талдауға мүмкіндік берген археологиялық, геофизикалық, зертханалық және иконографиялық зерттеулерді ұштастырған пәнаралық тәсілдің маңыздылығы баса көрсетіледі. Қазақ Алтайындағы ежелгі қауымдастықтардың жерлеу рәсімдерінде шешуші рөл атқарған ирек түріндегі нышандардың су стихиясымен және космогониялық түсініктермен арадағы мәдени сабақтастығы мен байланысына ерекше назар аударылады. Зерттеуде Еуразияның басқа аймақтарындағы осы нышанға сәйкес келетін белгілермен ықтимал ұқсастықтары да қарастырылады, бұл мәдени байланыстарды зерттеуге жаңа мүмкіндік береді. Зерттеу нәтижелері ескерткіштің символдық мәні мен тарихи рөлін тереңірек түсіну үшін оны одан әрі зерттеу қажеттілігін көрсетеді. Бұл зерттеу ежелгі халықтардың символдық мінез-құлқын зерттеуге, сондай-ақ олардың мәдени-мифологиялық мұрасын түсінуге елеулі үлес қосады.
Библиографиялық сілтемелер
Volnaya, G. N. 1998. In: Raev, B. A. (ed.). Antichnaya tsivilizatsiya i varvarskiy mir (Ancient civilization and the barbarian world). Krasnodar, 34-36 (inRussian).
Volnaya, G. N. 2002. Prikladnoe iskusstvo naseleniya Priterech'ya serediny I tysyacheletiya do n.e. (Applied art of the population of the Priterechye region in the middle of the 1st millennium BC). Vladikavkaz: “Iriston” Publ. (in Russian).
Daragan, M. N., Polin, S. V., Svoyskiy, Yu. M. 2021. In: Materialy po Arkheologii i Istorii Antichnogo i Srednevekovogo Prichernomor’ya (Proceedings in Archaeology and History of Ancient and Medieval Black Sea Region), 13, 13–98 (in Russian).
Kuper, J. 1995. Entsiklopediya simvolov (Encyclopedia of Symbols). Moscow: Association of Spiritual Unity "Golden Age" Publ. (in Russian).
Lotman, Y. M. 1987. In: Lotman, Y. M. (ed.). Trudy po znakovyim sistemam (Works on sign systems). 21 (Uchenyie zapiski Tartusskogo universiteta (Scientific notes of the Tartu University) 754). Tartu: Tartu State University, 10-22 (in Russian).
Margulan, A. K.1986. Kazahskoe narodnoe prikladnoe iskusstvo (Kazakh folk applied art). Vol. I. Alma-Ata: “Oner” Publ. (in Russian).
Piotrovskiy, B. B. 1949. Arheologiya Zakavkaz'ya s drevneyshih vremyon do I tysyacheletiya do n.e. (Archaeology of Transcaucasia from ancient times to the 1st millennium BC). Leningrad: Leningrad State University (in Russian).
Pustovalov, S. Z. 1998. Dono-Donetskiy region v epohu sredney i pozdney bronzyi (Don-Donets rivers region in the Middle and Late Bronze Age). Voronezh: Voronezh State University, 22-51 (in Russian).
Rysbergenov, M. A., Khabdulina, M. K., Brynza, T. V. 2024. In: Kazakstan arheologiasy (Kazakhstan archeology), 2 (24), 27–43 (in Russian).
Samashev, Z. 1992. Naskalnye izobrazheniya Verhnego Priirtysh'ya (Rock paintings of the Upper Irtysh river region). Almaty: “Nauka” Publ. (in Russian).
Trifonov, V. A. 2009. In: Makarov, N. A. (ed.). Dolmeny v doline reki Zhane (Dolmens in the valley of the river Zhane). Moscow: Institute of Archaeology of the RAS, 115-128 (in Russian).
Flittner, N. D. 1958. Kultura i iskusstvo Dvurech'ya i sosednih stran (Culture and Art of Mesopotamia and Neighboring Countries). Leningrad; Moscow: “Iskusstvo” Publ. (in Russian).
Shaigozova, Z. N., Naurzbayeva, A. B. 2023. Kazak madenietіnіn belgіlerі men nyshandarynyn kyskasha enciklopediyasy (A brief encyclopedia of signs and symbols of Kazakh culture). Almaty: Kazakh Scientific Research State Institute of Culture (in Russian, in Kazakh, in English).
Rozwadowski, A., Wołoszyn, J. Z. 2024. In: Cambridge Archaeological Journal, April, 1–21 (in English).
Samashev, Z. 2020. In: World of Great Altay, 6 (2), 861-888 (in English).
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2024 Самашев З., Самашев С.Қ., Жүнісханов А.С., Сиражева Б.А.
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
