ОРТАЛЫҚ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АНДРОНОВ ТАЙПАЛАРЫНЫҢ ЕРТЕ ТАРИХЫ ТУРАЛЫ ЖАҢА МӘЛІМЕТТЕР (Талды 1 қабірі 7 қорғанның материалдары бойынша)
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2018.1-2.1-2.224.234Түйін сөздер:
археология, Орталық Қазақстан, қола дәуірі, петров мәдениеті, найзаның ұшы, қыштық кешен, ғұрыптық ыдысАннотация (түйіндеме)
Аталған мақала шеңберінде ғылыми айналымға ҚарМУ археологиялық экспедициясымен 2018 ж. Талды-1 қорымындағы 7-ші қорғанға жасалған зерттеу нәтижелері кіргізіледі. Орталық Қазақстан территориясындағы андронов тайпаларының ерте тарихы туралы жаңа мәліметтер алынды. Ескерткіш Қарағанды облысының Шет ауданында, Талды к. 12 км шығыс-солтүстік-шығысқа қарай, Талды ө. оң жағалауындағы салыстырмалы түзу алаңда орналасқан, онда көзге көрінетін екі мәдени-хронологиялық көкжиектің 18 құрылысы тіркелген: ертеандрондық (петровтық / ертеалакөлдік типтегі) және соңғықолалық (беғазы-дәндібайлық типтегі). Қыстық материал, авторлардың пікірінше, петровтық мәдениеттің ерте кезеңін сипаттайды (ол ішкі қабырғасы тәжік астында екенін, суреті жіпше, ғұрыптық ыдысы абашоидтік кескінде екенін, ірі жер шұңқырларының және жерлеу құралдарының бар екенін көрсетеді). Өңірде тек соңғы кезеңнің ескерткіштерінің бары туралы тұрып қалған пікірге қарсы салмақ ретінде, аргументтелген болжам- ды көзқарас шығарылып жатыр, демек, жинақталған ертеандрондық материалдар петров мәдениетін екі кезеңге бөлуге мүмкіндік береді: ерте (яғни петровтық) және соңғы (кулевчиндікке ұқсас), ол қыштық кешенде және заттық құрал-жабдықтарда көрсетілген.
Библиографиялық сілтемелер
Zdanovich, D. G. (ed.). 2002. Аrkaim: nekropol' (po materialam kurgana 25 Bol'shekaraganskogo mogil'nika) (Arkaim: necropolis (according to the materials of the mound 25 of the Bolshekaragansky burial ground)). Chelyabinsk: Yuzh.-Ural. kn. Publ., vol. 1. (in Russian).
Vinogradov, N. B. 2011. Stepi Yuzhnogo Urala i Kazakhstana v pervye veka II tys. do n.e. (pamyatniki sintashtinskogo i petrovskogo tipa) (The steppes of the Southern Urals and Kazakhstan in the first centuries of the 2nd millennium BC. (monuments of Sintashta and Petrovsky type)). Chelyabinsk: «Аbris» Publ. (in Russian).
Vinogradov, N. B., Degtyareva, А. D., Kuz'minykh, S. V., Medvedeva, P. S. 2017. Mogil’nik bronzovogo veka Krivoe Ozero v Yuzhnom Zaural’e (Burial ground of Krivoe Lake of the Bronze Age in the Southern Trans-Urals). Chelyabinsk: «АBRIS» Publ. (in Russian).
Gening, V. F., Zdanovich, G. B., Gening, V. V. 1992. Sintashta: arkheologicheskie pamyatniki arijskikh plemen Uralo-Kazakhstanskikh stepej (Sintashta: archaeological sites of the Aryan tribes of the Ural-Kazakhstan steppes). Chelyabinsk: Yuzh.-Ural. kn. Publ.. (in Russian).
Degtyareva, А. D., Neskorov, А. V. 2015. In Vestnik arkheologii, antropologii i ehtnografii (Bulletin of archaeology, anthropology and ethnography), 3(30), 32-41 (in Russian).
Evdokimov, V. V. 1981. Otchet ob arkheologicheskikh issledovaniyakh na territorii Karagandinskoj oblasti letom 1980 goda. (Report on the archaeological research in the Karaganda region in the summer of 1980). Karaganda. Archive of the Saryarka Archaeological Institute, op. 2, d. 1827 (in Russian).
Zdanovich, G. B. 1983. In Bronzovyi vek stepnoj polosy Uralo-Irtyshskogo mezhdurech’ya. Mezhvuzovyj sbornik (The Bronze Age of the steppe belt of the Ural- Irtysh interfluve. Interuniversity collection). Ufa: Bashkirsk. University Publ., 48-68 (in Russian).
Zdanovich, G. B. 1988. Bronzovyj vek Uralo-Kazakhstanskikh stepej (osnovy periodizatsii) (The Bronze Age of the Ural-Kazakhstan steppes (the foundations of periodization)). Sverdlovsk: Ural. university Publ. (in Russian).
Kuz‘mina, E. E. 2008. Klassifikatsiya i periodizatsiya pamyatnikov andronovskoj kul’turnoj obshhnosti (Classification and periodization of the monuments of the Andronovo cultural community). Аktobe: «PrintА» Publ. (in Russian).
Kuz’mina, O. V. 1992. Аbashevskaya kul'tura v lesostepnom Volgo-Ural'e: uchebnoe posobie (Abashevskaya culture in the forest-steppe Volga-Ural region: a textbook). Samara: Samara State University Publ. (in Russian).
Kukushkin, I. А. 2006. In Merts, V. K. (Ed.) Izuchenie pamyatnikov arkheologii Pavlodarskogo Priirtysh‘ya (Study of the archaeological monuments of Pavlodar Irtysh). Pavlodar: NPF «EHKO» Publ., 2, 50-69 (in Russian).
Kukushkin, I. А. 2007. In Istoriko-kul'turnoe nasledie Saryarki (Historical and cultural heritage of Saryarka). Karaganda, 40-64 (in Russian).
Kukushkin, I. А. 2011. In Rossijskaya arkheologiya (Russian archeology), 2, 103-109 (in Russian).
Kukushkin, I. А., Dmitriev, E. А. 2018. In Vestnik arkheologii, antropologii i ehtnografii (Bulletin of archeology, anthropology and ethnography), 2 (41), 28-40 (in Russian).
Kukushkin, I. А., Loman, V. G., Kukushkin, А. I., Dmitriev, E. А. 2016. In Ural‘skij istoricheskij vestnik (Ural Historical Bulletin), 4 (53), 85-92 (in Russian).
Litvinenko, R. А. 2011. In Kratkie soobshheniya Instituta arkheologii (Brief reports of the Institute of Archeology), 225, 108-123 (in Russian).
Smirnov, K. F., Kuz’mina, E. E. 1977. Proiskhozhdenie indoirantsev v svete novejshikh arkheologicheskikh otkrytij (The origin of the Indo-Iranians in the light of the latest archaeological discoveries). Moscow: «Nauka» Publ. (in Russian).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2018 С.У. Жауымбай, И.А. Кукушкин, А.И. Кукушкин, Е.А. Дмитриев, О.С. Шохатаев
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
