Серектас-2 – кейінгі қола дәуірінен ерте темір дәуіріне өтпелі кезеңдегі малшылардың қыстауы (Жетісу)
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2024.2.24.174.197Түйін сөздер:
археология, Серектас-2, өтпелі кезең, трасология, археозоология, керамика, типологияАннотация (түйіндеме)
Мақалада Жетісуда б.д.д. ІІ мыңж. соңы – І мыңж. басымен мерзімделетін қоныстан табылған сүйек және тас еңбек құралдары, керамика мен жануар сүйектерін талдауда қолданылатын әдістер мен археологиялық материалдарға шолу жасалады. Микроскопиялық бақылаулар негізінде өндіріс технологиясы мен артефактілердің қолданылу сипаттамалары берілген. Керамиканы жіктеу қағидаттары жан-жақты қарастырылған. Археозоологиялық зерттеу барысында үй және жабайы фаунаның таксономиялық құрамы, жас және экстерьерлік ерекшеліктері, қаңқа элементтерінің қатынасы және жануарлардың сойылған маусымы анықталды. Жалпы 1638 сүйек зерттеліп, оның ішінде 1259 сүйек нақты түрге дейін анықталды. Остеологиялық қалдықтардың ішінде үй жануарларының сүйектері басым (74.2%), сондай-ақ жабайы сүтқоректілердің (22.6%) және бауырымен жорғалаушылардың (3.2%) сүйектері де кездеседі. Екі мәдени қабаттың материалдарында тұяқтылар арасында ұсақ мал сүйектері басым (63.9%). Екінші орында – жылқы сүйектері (24.3%), үшінші орында – ірі қара мал (11.3%). Аз мөлшерде ит пен түйенің сүйектері анықталды. Сүйек материалының құрылымы қойдың негізінен 2 жастан 4 жасқа дейінгі, ал жылқының 5 жастан 15 жасқа дейінгі аралықта сойылғанын көрсетті.
Библиографиялық сілтемелер
Beisenov, A. Z., Loman, V. G. 2009. Drevniye poseleniya Tsentralnogo Kazakhstana (Ancient settlements of Central Kazakhstan). Almaty: “Inzhu-Marzhan” Publ. (in Russian).
Bobrinskiy, A. A. 1978. Goncharstvo Vostochnoy Yevropy. Istochniki i metody izucheniya (Pottery of Eastern Europe. Sources and methods of study). Moscow: “Nauka” Publ. (in Russian).
Bobrinskiy, A. A. 1999. In: Bobrinskiy, A. A. (ed.), Vasilieva, I. N., Salugina, N. P. (compl.). Aktualnyye problemy izucheniya drevnego goncharstva (Actual problems of studying ancient pottery). Samara: Samara Pedagogical University, 5-109 (in Russian).
Borodovskiy, A. P. 1997. Drevnee kostoreznoye delo yuga Zapadnoy Sibiri (The ancient bone carving art of the south of Western Siberia). Novosibirsk: Institute of Archaeology and Ethnography SB RAS (in Russian).
Girya E. YU. 2015. In: Lozovskaya, O. V., Lozovskij, V. M., Girya E. YU. (eds.). Sledy v istorii. K 75-letiyu V.E. Shchelinskogo (Footprints in history. To the 75th anniversary of V.E. Shchelinsky). Sankt-Peterburg: IIMK RAN, 232-268 (in Russian).
Goncharov, A. V. 2004. In: Bobrov, V. V. (ed.). Traditsioynyye kultury i obshchestva Severnoy Azii s drevneyshikh vremen do sovremennosti (Traditional cultures and societies of North Asia from ancient times to the present). Kemerovo: Kemerovo State University, 159-160 (in Russian).
Goryachev, A. A. 2020. Drevniy arkheologicheskiy kompleks verkhovyev ushcheliya Kishi-Turgen (The ancient archaeological complex of the upper reaches of the Kishi-Turgen gorge). Almaty: Margulan Institute of Archaeology (in Russian).
Gorashchuk I. V., Kolev YU. I. 2004. In: Stashenkov D. A. (Ed.). Voprosy arheologii Urala i Povolzh'ya (Questions of archeology of the Urals and the Volga region). Samara: Samara University, 2, 89-104 (in Russian).
Gromova, V. 1953. In: Trudy Komissii po izucheniyu chetvertichnogo perioda (Proceedings of the Commission for the Study of the Quaternary Period). Vol. 10. Issue 1. Leningrad: USSR Academy of Sciences (in Russian).
Dmitriyev, Ye. A. 2017. In.: Samarskiy nauchnyy vestnik (Samara Scientific Bulletin),4 (21), 139-144 (in Russian).
Yermolayeva, A. S., Yermolenko, L. N. 2016. In: Mir Bolshogo Altaya (The world of the Big Altai), 2 (4.1), 654-672 (in Russian).
Yerokhin, N. G., Bachura, O. P. 2011. In: Tataurova, L. V. (ed.). Metodika mezhdistsiplinarnykh arkheologicheskikh issledovaniy (Methods of interdisciplinary archaeological research). Omsk: “Nauka”, 62-69 (in Russian).
Zdanovich, S. Ya., Korobkova, G. F. 1988. In: Zdanovich, G. B. (ed.). Problemy arkheologii Uralo-Kazakhstanskikh stepey (Problems of archaeology of the Ural-Kazakh steppes). Chelyabinsk: Ural Universitu, 60-79 (in Russian).
Kadyrbayev, M. K., Kurmankulov, Zh. 1992. Kultura drevnikh skotovodov i metallurgov Sary-Arki (The culture of the ancient pastoralists and metallurgists of Sary-Arka). Alma-Ata: “Gylym” Publ. (in Russian).
Karabaspakova, K. M. 2011. Zhetysu i Yuzhnyy Kazakhstan v epokhu bronzy (Zhetysu and South Kazakhstan in the Bronze Age). Almaty: Margulan Institute of Archaeology (in Russian).
Kiryushin, Yu. F., Maloletko, A. M., Tishkin, A. A. 2004. Berezovaya Luka — poseleniye epokhi bronzy v Aleyskoy stepi (Berezovaya Luka is a Bronze Age settlement in the Aley Steppe). Vol. 1. Barnaul: Altai University (in Russian).
Klevezal, G. A. 1988. Registriruyushchiye struktury mlekopitayushchikh v zoologicheskikh issledovaniyakh (Recording structures of mammals in zoological research). Moscow: “Nauka” Publ. (in Russian).
Korobkova, G. F., Shchelinskij, V. E. 1996. Metodika makro-mikroanaliza drevnih orudij truda (Methods of macro-microanalysis of ancient tools). Part 1. St. Petersburg: Institute for the history of material culture RAS (in Russian).
Kungurova, N. YU., Varfolomeev, V. V. 2013. In: Beisenov, A. Z. (ed.). Begazy-dandybaevskaya kul'tura Stepnoj Evrazii (Begazy-Dandybaevskaya culture of Steppe Eurasia). Almaty: Margulan Institute of Archaeology; “Begazy-Tasmola” Publ., 198-217 (in Russian).
Kuzmina, Ye. Ye. 1988. In: Vestnik drevney istorii (Bulletin of Ancient History), 2, 35-59 (in Russian).
Kurmankulov, Zh., Yermolayeva, A. S., Yerzhanova, A. Ye. 2012. Taldysay qonysy – kоne metallurgiya yeskertkíshí (Taldysay settlement – a monument of ancient metallurgy). Almaty: Margulan Institute of Archaeology (in Russian).
Loman, V. G. 1987. In: Evdokimov, V. V. (ed.). Voprosy periodizatsii arkheologicheskikh pamyatnikov Tsentralnogo i Severnogo Kazakhstana (Issues of periodization of archaeological sites of Central and Northern Kazakhstan). Karaganda: Karaganda State University, 115-129 (in Russian).
Loshakova, T. N., Usachuk, A. N. 2023. In: Kazakstan arheologiyasy (Kazakhstan Archeology), 2 (20), 166-185 (in Russian).
Margulan, A. Kh. 1979. Begazy-dandybayevskaya kultura Tsentralnogo Kazakhstana (Begazy-Dandybay culture of Central Kazakhstan). Alma-Ata: “Nauka” Publ. (in Russian).
Nurzhanov, A. A., Gimranov, D. O. 2019. In: Khabdulina, M. K. (ed.). Margulanovskiye chteniya–2019 (Margulan Readings–2019). Nur-Sultan: Margulan Institute of Archaeology, 529-538 (in Russian).
Nurzhanov, A. A., Shagirbayev, M. S. 2021. In: Zhumataev R. S. (ed). XIII Orazbaevskie chteniya (13th Orazbayev Readings). Almaty: “Kazakh University” Publ., 185-192 (in Russian).
Pankovskiy V. B., Girya E. Y., Sablin M. V. 2015. In: Stratum plus, 1, 169-184 (in Russian).
Plasteyeva, N. A., Kosintsev, P. A., Shagirbayev, M. S., Devyashin, M. M., Gasilin, V. V. 2023. In: Zoologicheskiy zhurnal (Zoological Journal), 10 (102), 1189-1200 (in Russian).
Rassadnikov A. Yu. 2016. In: Vestnik arkheologii, antropologii i etnografii (Vestnik Arheologii, Antropologii i Etnografii), 4 (35), 180-187 (in Russian).
Rassadnikov, A. Yu. 2019. In: Vestnik arkheologii, antropologii i etnografii (Vestnik Arheologii, Antropologii i Etnografii), 3 (46), 75-85 (in Russian).
Rassadnikov, A. Yu. 2023. In: Izvestiya Laboratorii drevnikh tekhnologiy (News of the Laboratory of Ancient Technologies), vol. 19, no 3, 48-61 (in Russian).
Rogozhinskiy, A. E. 2011. Petroglify arkheologicheskogo landshafta Tamgaly (Petroglyphs of the archaeological landscape of Tamgaly). Almaty: “Signet Print” Publ. (in Russian).
Savelyeva, T. V., Shagirbayev, M. S. 2020. In.: Vestnik KazNPU im. Abaya, seriya «Istoricheskiye i sotsialno-politicheskiye nauki» (Bulletin Abai KazNPU, the series of «Historical and socio-political sciences»), 1 (64), 389-399 (in Russian).
Samashev, Z., Zhuniskhanov, A., Yerzhanova, A., Polovtsev, M. 2024. In: Arkheologicheskiye vesti (Archaeological News), 42, 68-75 (in Russian).
Tyurina, Ye. A. 2004. In: Bobrov, V. V. (ed.). Traditsionnye kultury i obshchestva Severnoy Azii s drevneyshih vremen do sovremennosti (Traditional cultures and societies of North Asia from ancient times to the present). Kemerovo: Kemerovo State University, 217-218 (in Russian).
Usachuk, A. N. 2013. In: Vinogradov, N. B.; Epimahov, A. V (Eds.) Drevnee Ust'e. Ukreplyonnoe poselenie bronzovogo veka v Yuzhnom Zaurale (Ancient Ustye. A fortified settlement of the Bronze Age in the Southern Trans-Urals). Chelyabinsk: Abris, 331-362 (in Russian).
Tsalkin, V. I. 1970. Drevneyshiye domashniye zhivotnyye Vostochnoy Yevropy (The oldest domestic animals of Eastern Europe). Moscow: “Nauka” Publ. (in Russian).
Silver, I. A. 1969. In: Science in Archaelogy. Basic books, Inc., Publishers. New York, 250-268 (in English).
Teichert, M. 1975. In: Archaeozoological studies (Kongress Groningen 1974). Amsterdam (North Holland) & New York (American Elsevier), 51-69 (in German).
Von Den Driesch, A. 1976. A Guide to the Measurement of Animal Bones from Archaeological Sites. Harvard University. Peabody Museum of Archaeology and Ethnology. Peabody Museum bulletin vol 1, 68-101 (in English).
Zeder, M. A., Lapham, H. A. 2010. In: JAS, vol. 37, iss. 11, 2887-2905 (in English).
Zeder, M. A., Pilaar, S. E. 2010. In: JAS, vol. 37, iss. 2, 225-242 (in English).
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2024 Ермолаева А.С., Ержанова А.Е., Шагирбаев М.С., Дубягина Е.В.
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
