Әзербайжаннан табылған ерте қола дәуірінің чекандары
Түйін сөздер:
Әзербайжан, Таяу Шығыс, археология, ерте қола дәуірі, соғыс ісі, қару, чеканАннотация (түйіндеме)
Мақалада Әзербайжан өнері Ұлттық музейі экспозициясындағы қару үлгілері қарастырылады. Көне жәдігерлер Әзербайжан Республикасының оңтүстік-шығыс өңірінен, қираған жерлеу орны/жерлеу орындарынан кездейсоқ табылған болуы мүмкін. Сондай-ақ сабы кигізілетін өзек сияқты ойығы бар «қайла тәрізді/дөңесті» деп аталатын балта түріне жатады. Қару қоладан құйып жасалған. Балталар бір-біріне ұқсайды, тек өлшемдерінде аздаған айырмашылықтар бар. Бұйым түзу және доға тәрізді, сондай-ақ қанатты жыланды бейнелеуі мүмкін ерекше тарақталған сызықтармен безендірілген. Жәдігерлер ерте қола дәуірінің кейінгі кезеңіне, б.д.д. 2200–2000 жылдар аралығына жатады. Қазіргі уақытта Кавказ аумағынан мұндай бұйымдар табылмады. Осындай балталар Таяу Шығыс аумағынан, дәлірек айтқанда Леванттан (Тиль Барсиб/Телль Ахмар), Месопотамиядан (Мари, Нимруд), Ираннан (Луристан) кездеседі. Жәдігерлер осындай балталардың «ұзын» түріне жатады. Мақаланың жаңалығы археологиялық ескерткіштерден табылған, сондай-ақ музей коллекцияларында сақталған немесе ұсынылған осы типті барлық белгілі балталарды біріктіруге талпыныс жасалды. Бұл бұйымдар Әзербайжанға Луристаннан жергілікті ақсүйектерге «лайық» тауар немесе соғыс олжасы ретінде келуі мүмкін. Десе де олардың «месопотамиядан» шыққанын да жоққа шығаруға болмайды. Археологиялық нақты контексттің болмауы материалды кең кеңістікте интерпретациялауды біраз қиындатады.
Библиографиялық сілтемелер
Gorelik, M. V. 1993. Oruzhie drevnegoVostoka (The arms of ancient East). Moscow: “Vostochnaya literatura” Publ. (in Russian).
Skoryi, S. A., Zymovets, R. V. 2023. In: Arheologiya Kazahstana (Kazakhstan archeology), 2 (20), 30–60 (in Russian).
Amiet, P. 1976. Les Antiquités du Luristan. Collection David-Weill. Paris: Diffusion De Boccard (in French).
Black, J., Green, A. 1992. Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia: An Illustrated Dictionary. London: The British Museum Press (in English).
Boehmer, R.M. 1965. Die Entwicklung der Glyptikwahrend der Akkad-Zeit. Berlin: Walter de Gruyter (in German).
Bunnens, G. 2002-2003. In: Les Annales Archéologiques Arabes Syriennes, XLV-XLVI, 163–172 (in English).
Calmeyer, P. 1969. Datierbare Bronzenaus Luristan und Kirmanshah. Untersuchungenzur Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie. Band 5. Berlin: Walter de Gruyter (in German).
Dietz, S., Papadopoulos, T.J., Kontorli-Papadopoulou, L. 2015. Prehistoric Aegean and Near Eastern Metal Types. The National Museum of Denmark. Collection of Classical and Near Eastern Antiquities. Copenhagen: Aarhus University Press (in English).
Gernez, G. 2007. L'armementen métal au Procheet Moyen-Orient: des origines à 1750 av. J.-C. Thèse de doctorat d'Archéologie. Sciences de l'Hommeet Société. Vol. I. Paris: Université Panthéon-Sorbonne (in French).
Gernez, G. 2017. Les Armes du Proche-Orient ancien. Des origines à 2000 av. J.-C. Paris: Éditions Errance (in French).
Godard, A. 1931. Les Bronzes du Lusistan. Ars Asiatica. Vol. XVII. Paris: Les Editions G. Van Oest (in French).
Herzfeld, E.E. 1941. Iran in the Ancient East. Archaeological Studies Presented in the Lowell Lectures at Boston. London-New York: Oxford University Press (in French).
Horne, L. 1998. In: Penn Museum Expedition Magazine, Vol. 40. No. 2, 4–11 (in English).
Maxwell-Hyslop, R. 1949. In: Iraq, Vol. 11. No. 1, 90–129 (in English).
Montero Fenollos J.-L. 2006. In: Subartu, XVII, 299–303 (in French).
Moorey, P.R.S., Catling, H.W. 1966. Exhibition of ancient Persian bronzes: presented to the Department of Antiquities by James Bomford, Esquire, and other selected items of ancient art from the Collection of Mrs. Brenda Bomford. Oxford: Ashmolean museum (in English).
Muscarella, O.W. 1988. Bronze and Iron. Ancient Near Eastern artifacts in The Metropolitan Museum of Arts. New York: The Metropolitan Museum of Art (in English).
Philip, G. 1989. Metal Weapons of the Early and Middle Bronze Ages in Syria-Palestine. Parts I and II. Oxford: British Archaeological Reports (in English).
Potratz, H. 1955. In: Zeitschriftfür Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie, 51 (1), 180–224 (in German).
Schaeffe, C.F.A. 1948. Stratigraphie Comparéeet Chronologie de l’AsieOccidentale (IIIe et Iiemillénaires). London: Oxford University Press (in French).
Thureau-Dangin, F., Dunand, M. 1936. Til-Barsib. Text et planches. Paris: Librairie Orientaliste Paul Geuthner (in French).
Vanden Berghe, L. 1973. In: Bulletin of the Asia Institute, 3, 25–56 (in English).
Waele de E. 1982. Bronzes du Luristan etd'Amlash: ancienne collection Godard. Louvain-La-Neuve: Institutsupérieur d'archéologieet d'histoire de l'art (in French).
Wooley, C.L. 1934. Ur Excavation. The Royal cemetery. A report on the Predynastic and Sargonid graves excavated between 1926 and 1931. Publications of the Joint Expedition of the British Museum and the Museum of the University of Pennsylvania to Mesopotamia. Vol. II. New York: Trustees of the two Museums (in English).
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2024 Кириченко Д.А.
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
