Іле Алатауы баурайындағы тас дәуірінің Тікенекті-2 және Ынтымақ стратификацияланған жаңа тұрақтары
(Оңтүстік-Шығыс Қазақстан)
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2024.2.24.158.173Түйін сөздер:
палеолит, барлау, Іле Алатау, тас құралдар, алғашқы адамАннотация (түйіндеме)
Іле Алатауының етегіндегі аймақтар геоморфологиялық жағдайына байланысты жаңа көпқабатты тас дәуірі ескерткіштерін анықтауда қызығушылық тудырады. Эолдық қалың шөгінділер қабаты адамның қолы тимеген қабаттарды бұзылмаған күйінде сақтап қалуы мүмкін үлкен аумақты алып жатыр. Қазіргі уақытта көпқабатты ескерткіштердің арасында тек Майбұлақ пен Рахат атты екі палеолит тұрағы ғана жан-жақты зерттелген. Кешендердің техника-типологиясы мен абсолютті хронометрия әдістері негізінде екі ескерткіш те ерте жоғарғы палеолиттен бастап кейінгі жоғарғы палеолитке дейінгі мерзімге жатқызылды. Жаңа тұрақтарды анықтау мүмкіндігіне қарамастан, Іле Алатауының етегі әлі күнге дейін барынша зерттелмеген. Бұл мақалада Іле Алатауының етегінде тас дәуірі ескерткіштерін анықтау мақсатында жүргізілген барлау және қазба жұмыстарының қорытындысы берілген. Сонымен қатар сарғыш топырақты геоморфологиялық жерге көмілген, мәдени қабаты сақталған Тікенекті-2 және Ынтымақ деген екі жаңа ескертіш алғаш рет ғылыми айналымға енгізіліп отыр. Көмір қалдықтарын радиокөміртекті зерттеу нәтижесінде ескерткіштердің хронологиялық шеңбері кейінгі плейстоценнен ерте голоценге ауысқан өтпелі (Тікенекті-2) және кейінгі неолит (Ынтымақ) кезеңдерін қамтитыны белгілі болды.
Библиографиялық сілтемелер
Alpysbaev, K. A. 1979. Pamyatniki nizhnego paleolita Yuzhnogo Kazakhstan (O drevneishem zaselenii Kazakhstana pervobytnym chelovekom) (Lower Palaeolithic sites of southern Kazakhstan (On the earliest occupation of Kazakhstan by prehistoric people)). Alma-Ata: “Nauka” Publ. (in Russian).
Jasybayev, E. A., Ozherelyev, D. V., Mamirov, T. B. 2018. In: Kazakhstan arheologiyasy (Kazakhstan archeology), 1-2, 215-222 (in Russian).
Iskakov, G. T. 1998. In: Taimagambetov, Z. K. (ed.) Kamennyi vek Kazakhstana i sopredelnykh territorii (Stone Age of Kazakhstan and adjacent territories). Turkestan: “Miras” Publ., 260-269 (in Russian).
Kolobova, K. A., Shnaider, S. V., Krivoshapkin, A. I. 2016. In: Stratum Plus, 1, 1-7 (in Russian).
Kusainov, S. A., Imangalieva, M. J. 2019. In: Vestnik KazNU im. al-Farabi. Ser. 53 (Journal of history), 2, 16-23 (in Russian).
Mamirov, T. B., Ozherelyev, D. V., Zhusupkaliyev, T. T. 2023. In: Kazakhstan arheologiyasy (Kazakhstan Archeology), 3 (21), 9-16 (in Russian).
Motov, Y. A. 2005. In: Archive of the Margulan Institute of archaeology. D. 2744 (in Russian).
Motov, Y. A., Rogozhinskiy, A.E. 1989. In: Archive of the Margulan Institute of archaeology. D. 2260 (in Russian).
Namen, A., Varis, A., Cuthbertson, P., Iovita, R., Taimagambetov, Z. 2020. In: Baitanayev, B. B. (ed.) Margulanovskie chteniya–2020 (Margulan readings–2020). In 2 vol. Vol. 2. Almaty: Margulan Institute of archaeology, 60-69 (in Russian).
Nurmukhanbetov, B. N., Dosymbayeva, A. M., Savelieva, T. V., Motov, Y. A. 1987. In: Archive of the Margulan Institute of archaeology. D. 2166 (in Russian).
Ozherelyev, D. V., Jasybaev, E. A., Mamirov, T. B. 2021. In: Kratkie soobsheniya Instituta arkheologii (Btief communications of the Institute of Archaeology), 262, 7-27 (in Russian).
Ozherelyev, D. V., Mamirov, T. B., Saraev, V. V., Volovenko, V. D. 2023a. In: Pervobytnaya arkheologiya. Zhurnal mezhdistsiplinarnykh issledovaniy (Primitive archaeology. Journal of interdisciplinary research), 1, 32-46 (in Russian).
Ozherelyev, D. V., Lev, S., Stoplnikova, E. M. 2023b. In: Vestnik Moskovskogo Universiteta. Ser. XXIII (Bulletin of Moscow University Series XXIII), 1, 118–128 (in Russian).
Ozherelyev, D. V., Uspenskaya, O. I., Taimagambetov, Z. K. 2023c. In: Stratum Plus, 1, 129–154 (in Russian).
Taimagambetov, Z. K., Nokhrina, T. I. 1998. Arkheologicheskie kompleksy peshchery Karaungur (Yuzhnyi Kazakhstan) (Archaeological complexes of the Karaungur cave (Southern Kazakhstan)). Turkistan (in Russian).
Taimagambetov, Z. K., Ozherelyev, D. V. 2008. Izuchenie stratifitsirovannoy stoyanki Maibulak v Zhetisu v 2004–2007 g. (Studies at the stratified site of Maibulak in Jetisu, 2004–2007). Almaty: “Miras” Publ. (in Russian).
Taimagambetov, Z. K., Ozherelyev, D. V. 2009. Pozdnepaleolitichekie pamyatniki Kazakhstana (Upper Palaeolithic sites of Kazakhstan). Almaty: “Kazakh University” Publ. (in Russian).
Shnaider, S. 2015. Tutkaulskaya Liniya Razvitiya v Mezolite Zapadnoi Chasti Tsentralnoi Asii (Tutkaulian Culture in the Mesolithic of Western Central Asia). Abstract of Thesis. Novosibirsk: Institute of Archaeology and Ethnography SB RAS (in Russian).
Zaibert, V. F., Potyomkina, T. M. 1981. In: Sovetskaya arkheologiya (Soviet archaeology), 3, 107-130 (in Russian).
Feng, Z. D., Ran, M., Yang, Q. L., Zhai, X. W., Wang, W., Zhang, X. S., Huang C. Q. 2011. In: Quaternary International, 240, 156–166 (in English).
Fitzsimmons, K. E., Iovita, R., Sprafke, T., Glantz, M., Talamo, S., Horton, K., Beeton, T., Alipova, S., Bekseitov, G., Ospanov, Y., Deom, J.-M., Sala, R., Taimagambetov, Z. 2017. In: Journal of Human Evolution, 113, 107–126 (in English).
Fitzsimmons, K. E., Sprafke, T., Zielhofer, C., Günter, C., Deom, J.-M., Sala, R., Iovita, R. 2018. In: Quaternary International, 469, 30–43 (in English).
Iovita, R., Varis, A., Namen, A., Cuthbertson, P., Taimagambetov, Z., Miller, C. E. 2020. In: Quaternary International, 559, 119–132 (in English).
Kolobova, K., Krivoshapkin, A., Shnaider, S. 2018. In: Archaeological and Anthropological Sciences, 11, 1407-1419 (in English).
Namen, A., Schmidt, P., Varis, A., Taimagambetov, Z., Iovita, R. 2022a. In: Journal of Field Archaeology, 7, 1–16 (in English).
Namen, A., Varis, A., Lindauer, S., Friedrich, R., Taimagambetov, Z., Iovita, R. 2022b. In: Archaeological Research in Asia, 30, 1–5 (in English).
Ozherelyev, D., Mamirov T. 2023. In: Archaeology, Ethnology and Anthropology of Eurasia, 51, 67-74 (in English).
Pavlenok, G., Bocharova, E., Gladyshev, S., Ulianov, V., Markovskiy G., Kharevich, V., Taimagambetov, Z., Anoikin, A. 2020. In: Archaeological Research in Asia, 25, 1–6 (in English).
Reimer, P. J., Austin, W. E. N., Bard, E., Bayliss, A., … Talamo S. 2020. In: Radiocarbon, 62, 725–757 (in English).
Seltman, R., Armstrong, R., Dolgopolova, A. 2004. Mineral resource assessment of Eurasian ore provinces through CERCAMS, the Centre for Russian and Central Asian Mineral Studies. London: “NHM” Publ. (in English).
Shnaider, S., Krajcarz, M. T., Viola, B. T., Abdykanova, A., Kolobova, K. A., Fedorchenko, A., Alisher-kyzy, S., Krivoshapkin, A. I. 2017. In: Antiquity, 91, e3 (in English).
Shnaider, S., Zhilich, S. V., Zotkina, L. V., Boxleitner, K. A., Taylor, W., Sayfullaev, N., Kovai, V. V., Baranova, S. V., Chernonosov, A. A., Kutnyakova, N. A., Tonasso-Calvière, L., Orlando, L., Spengler, R. 2023. In: Archaeological Research in Asia, 34, 100443 (in English).
Sprafke, T., Fitzsimmons, K. E., Grützner, C., Elliot, A., Marquer, L., Nigmatova, S. 2018. In: Quaternary Research, 89, 1–17 (in English).
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2024 Намен А., Таймагамбетов Ж., Варис А., Коко Э., Кото-Сармиенто М., Байгунаков Д., Жуматаев Р., Йовита Р.
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
