Солтүстік Еуразияның кейінгі қола дәуіріне және Еуропаның орта қола дәуіріне өтудің абсолюттік хронологиясы
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2024.1.23.79.95Түйін сөздер:
орта қола дәуірінен соңғы қола дәуіріне көшу, тарихи хронология, дендрохронология, радиокөміртек, далалық ЕуразияАннотация (түйіндеме)
Археологиялық хронологияны анықтау үшін тарихи даталарды, дендрохронологияны және байес статистикасын пайдалану радиокөміртекті талдаумен салыстырғанда ұқсас нәтижелер мен қысқа әрі жаңа интервалдарды көрсете алады. Өзара байланысты кез келген екі мәдениет интервалының тұтасып кететін тенденциясы бар болғандықтан, соңғысының кемшілігі — ықтимал интервалының ауқымды болуы, соның салдарынан процестерді түсіну қиындық тудырады. Алайда далалық Еуразияға дендохронология мен тарихи хронология сирек қолданылады. Бұл мәселе миграция мүмкіндігі бар аудандардан көшу нәтижесінде қалыптасқан мәдениеттердің абсолюттік хронологиясын байланыстыру арқылы шешіледі. Осы кезеңдегі негізгі мәдени трансформациялар б.д.д. 1654, 1628 және 1560 жж. климатты қысқа уақытқа күрт өзгертіп жіберген ірі жанартаулардың үш рет атқылауынан туындаған миграциямен байланысты болды. Бұл даталар ортадан кейінгі қола дәуіріне көшу кезіндегі кейбір мәдени трансформацияларға сәйкес келуі мүмкін. Сол арқылы кейбір мәдениеттердің басталуының қысқа интервалдарын алып, сол кезеңнің мәдени өзгерістерінің барынша динамикалық сызбасын құруға болады.
Библиографиялық сілтемелер
Besedin, V. I. 1999. In: Pryakhin, A. D. (ed.). Evrazijskaya lesostep v epohu metalla (Eurasian forest-steppe in the metal age). Voronezh: Voronezh University, 45-59 (in Russian).
Botalov, S. G., Grigoriev, S. A., Zdanovich, G. B. 1996. In: Ivanova, N. O. (ed.). Materialy po arheologii i etnografii Yuzhnogo Urala (Materials on archaeology and ethnography of the Southern Urals). Chelyabinsk: “Kamenniy Poyas” Publ., 64–88 (in Russian).
Vinogradov, N. B. 2013. Drevnee Ustie: ukreplennoe poselenie bronzovogo veka v Juzhnom Zauralie (Ancient Ustye: a fortified Bronze Age settlement in the Southern Transurals). Chelyabinsk: “Abris” Publ. (in Russian).
Gass, A., Goryachev, A. A. 2016. In: Vestnik Novosibirskogo universiteta. Seriya: Istoriya, filologiya (Bulletin of the Novosibirsk University. Series: History, Philology), 15 (5): Archaeology and Ethnography, 85-123 (in Russian).
Grigoriev, S. A. 2022. In: Arheologiya Evrazijskih stepej (Archaeology of the Eurasian steppes), 6, 186–200. (in Russian).
Epimakhov, A. V. 2020. In: Uralskiy istoricheskiy vestnik, 4 (69), 51-60 (in Russian).
Epimakhov, A. V. 2023. In: Kratkiye soobshcheniya Instituta arkheologii (Brief Communications of the Institute of Archaeology), 270, 171-186 (in Russian).
Zakh, V. A., Ryabogina, N. E., Ilyushina, V. V., Ivanov, S. N., Murzina, E. I. 2013. In: Vestnik arheologii, antropologii i etnografii (Bulletin of archaeology, anthropology and ethnography), 1 (20), 10-23 (in Russian).
Zdanovich, G. B., Malyutina, T. S., Zdanovich, D. G. 2007. In: Vohmentsev, M. P. (ed.). Problemy arheologii: Ural i Zapadnaya Sibir (Problems of archaeology: the Urals and Western Siberia). Kurgan: Kurgan University, 103-108 (in Russian).
Zdanovich, G. B., Malyutina, T. S., Zdanovich, D. G. 2020. Arkaim. Arheologiya ukreplyonnyh poseleniy. Kn. 1 (Archaeology of fortified settlements. Book 1). Chelyabinsk: University press. (in Russian).
Ilyushina, V. V. 2015. In: Vestnik arheologii, antropologii i etnografii (Bulletin of Archaeology, Anthropology and Ethnography), 4 (31), 38-47 (in Russian).
Malyutina, T. S., Zdanovich, G. B. 1995. In: Zdanovich, G. B., Ivanova, N. O., Tairov, A. D. (eds.). Rossiya i Vostok: problemy vzaimodejstviya (Russia and the East: problems of interaction). Part 5, book 1. Chelyabinsk: Chelyabinsk University, 100-106 (in Russian).
Mimokhod, R. A. 2023. In: Povolzhskaya archeologia (The Volga River region archaeology), 1 (43), 27-39 (in Russian).
Molodin, V. I., Epimakhov, A. V., Marchenko, Z. V. 2014. In: Vestnik Novosibirskogo universiteta (Bulletin of the Novosibirsk University), 13 (3), 136-167 (in Russian).
Polyakov, A. V. 2019. In: Zapiski Instituta istorii materialnoy kultury RAN (Notes of the Institute for the History of Material Culture of the RAS), 20, 163-173 (in Russian).
Sarianidi, V. I. 1990. Drevnosti strany Margush (Antiquities of the country of Margush). Ashkhabad: “Ylam” Publ. (in Russian).
Usmanova, E. R., Panyushkina, I. P. 2011. In: Beisenov, A. Z. (ed.). Arheologiya Kazahstana v epohhu nezavisimosti: itogi, perspektivy (Archaeology of Kazakhstan in the era of independence: results, prospects). In 3 vol. Vol. 1. Almaty: Margulan Institute of Archaeology, 375-380 (in Russian).
Chernykh, E. N. 2007. Kargaly: fenomen i paradoksy razvitiya; Kargaly v sisteme metallurgicheskih provintsiy (Kargaly: a phenomenon and paradoxes of development; Kargaly in the system of metallurgical provinces). Moscow: “Jazyki slavyanskoy kultury” Publ. (in Russian).
Athanassas, C. D., Modis, K., Alçiçek, M. C., Theodorakopoulou, K. 2017. In: Environmental Archaeology, doi: 10.1080/14614103.2017.1288885 (in English).
Bruins, H. J., Van der Plicht, J., MacGillivray, J. A. 2009. In: Radiocarbon, 51/2, 397-411 (in English).
Brunner, M., von Felten, J., Hinz, M., Hafner, A. 2020. In: PLoS ONE, 15 (12), e0243719 (in English).
Chang, K. C. 1980. Shang Civilization. New Heaven: Yale University Press (in English).
Fischl, K. P., Kiss, V., Kulcsár, G., Szeverényi, V. 2013. In: Tagungen des Landesmuseums für Vorgeschichte Halle, 9, 355-371 (in English).
Gerloff, S. 2007. In: Burgess, Ch., Topping, P., Lynch, F. (eds.). Beyond Stonehenge essays on the Bronze Age in honour of Colin Burgess. London: Oxbow Books, 117-161 (in English).
Grigoriev, S. A. 2002. Ancient Indo-Europeans. Chelyabinsk: “Rifei” Publ. (in English).
Grigoriev, S. A. 2018. In: Musaica Archaeologica, 2, 33-49 (in English).
Grigoriev, S. A. 2019. In: Slovenská Archeológia, 2, 225–239 (in English).
Grigoriev, S. A. 2021. In: Open Archaeology, 7, 3-36 (in English).
Grigoriev, S. A. 2021a. In: Journal of ancient history and archaeology, 8.2, 148-189 (in English).
Grigoriev, S. A. 2022. In: Journal of ancient history and archaeology, 1, 5-46 (in English).
Grigoriev, S. 2023. In: Prähistorische Zeitschrift, 98 (2), 569-588 (in English).
Grigoriev, S. A. 2023a. In: Journal of ancient history and archaeology, 10.1, 22-46 (in English).
Grigoriev, S. A. 2023b. In: Archaeologia Austriaca, 107, 159-190 (in English).
Gürsan-Salzmann, A. 2016. The New Chronology of the Bronze Age Settlement of Tepe Hissar, Iran. Philadelphia: University of Pennsylvania Press (in English).
Hernández, P. M. S., Maestre, F. J. J., Padilla, J. A. L. 2013. In: Tagungen des Landesmuseums für Vorgeschichte Halle, 9, 303-314 (in English).
Jia, P. W., Betts, A., Cong, D., Xiaobing, J., Dupuy, P. D. 2017. In: Antiquity, 91 (357), 621-639 (in English).
Kohl, Ph. L. 1992. In: Ehrich, R. W. (ed.). Chronologies in Old World Archaeology. Chicago, London: University of Chicago Press, 179-195 (in English).
Leshtakov, K. 2009. In: Bonias, Z., Perreault, J. (eds.). Greeks and Thracians: Acts of the International Symposium “Greeks and Thracians along the Coast and in the Hinterland of Thrace during the Years before and after the Great Colonization”. Thasos, 53-82 (in English).
Li, Min. 2018. Social memory and state formation in Early China. Cambridge: University press (in English).
Lull, V., Micó, R., Herrada, C. R., Risch, R. 2013. In: Tagungen des Landesmuseums für Vorgeschichte Halle, 9, 283-302 (in English).
Manning, S. W. 2022. In: PLoS ONE, 17 (9), e0274835 (in English).
Marchenko, Z. V., Svyatko, S. V., Molodin, V. I., Grishin, A. E., Rykun, M. P. 2017. In: Radiocarbon, 59, 1-17 (in English).
Marthari, M. 1993. In: Zerner, C. et al. (eds.). Wace and Blegen: Pottery as Evidence for Trade in the Aegean Bronze Age. Amsterdam: Brill, 249-256 (in English).
Metzner-Nebelsick, C. 2013. In: Tagungen des Landesmuseums für Vorgeschichte Halle, 9, 327-354 (in German).
Müller, J., Lohrke, B. 2009. In: Germania, 87, 1-14 (in German).
Oppenheimer, C. 2003. In: International Journal of Climatology, 23, 417-426 (in English).
Panyushkina, I. P., Mills, B. J., Usmanova, E. R., Cheng, L. 2008. In: Radiocarbon, 50 (3), 459-469 (in English).
Pearson, Ch., Salzer, M., Wacker, L., Brewer, P., Sookdeo, A., Kuniholm, P. 2020. In: Proceedings of the National Academy of Sciences, 117 (15), 8410-8415 (in English).
Pearson, Ch., Sigl, M., Burke, A., Davies, S., Kurbatov, A., Severi, M., Cole-Dai, J., Innes, H., Albert, P.G., Helmick, M. 2022. In: PNAS Nexus, 1(2), pgac048, https://doi.org/10.1093/pnasnexus/pgac048 (in English).
Risch, R., Meller, H. 2015. In: Proceedings of the Prehistoric Society, 81, 239-264 (in English).
Salzer, M. W., Hughes, M. K. 2006. In: Quaternary Research, 67(1), 57–68 (in English).
Schreiber, F. A., Korochkova, O. N., Novikov, I. K., Usmanova, E. R. 2023. In: Journal of Field Archaeology, 48/3, 1–17 (in English).
Scuderi, L. A. 1990. In: Quaternary Research, 34, 67-85 (in English).
Vanzetti, A. 2013. In: Tagungen des Landesmuseums für Vorgeschichte Halle, 9, 267-282 (in English).
Wiener, M. H. 2020. In: Blum, S. W. E., Efe, T., Kienlin, T. L., Pernicka, E. (eds.). From Past to Present. Studies in Memory of Manfred O. Korfmann. Bonn: Habelt, 279-332 (in English).
Zhang, X., Qiu, Sh., Cai, L., Bo, G., Wang, J., Zhong, J. 2008. In: Chinese Archaeology, 8, 197-210 (in English).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2024 Григорьев С.А.
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
