Жоғарғы палеолиттің ерте кезеңінің индустрияларында бифастық өндіріс қалдықтарын сәйкестендіру мәселелері
(Алтай материалдары бойынша)
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2023.4.22.176.196Түйін сөздер:
Алтай, жоғарғы палеолит, жапырақ тәрізді бифастар, жұқа бифастар, бифастарды өндірісінің қалдықтары, қайта жұқарту жарықшақтары, жарықшақтау құралдары, эксперимент, эксперименттік моделдеуАннотация (түйіндеме)
Мақала Алтайдың жоғарғы палеолит тұрақтарындағы жұқа жапырақ тәрізді бифас феноменін зерттеудің маңызды аспектілерінің бірін, атап айтқанда олардың өндіріс қалдықтарын анықтау және зерттеу мәселелерін талқылауға арналған. Жұмыстың мақсаты эксперименттік мәліметтерді талдау негізінде бифасты жұқарту жарықшақтаудың диагностикалық сипаттамаларын анықтау, сонымен қатар аймақтың тас индустриясының кең технологиялық контекстінде мұндай дебитажды сәйкестендіру ерекшеліктерін бағалау болды. Жұмыстың негізіне алтай шикізатының жекелеген бөліктерінен минерал және мүйізден жасалған соққыштарды қолдану арқылы жұқа екі жақты өңделген құралдарды жасау технологиясын моделдеуге арналған эксперименттік бағдарламаны жүзеге асыру нәтижелері алынды. Жүргізілген зерттеу жұмысы нәтижесінде жұқарту жарықшақтарының эксперименталды эталондар коллекциясы жасалып, олардың өзіндік белгілерінің кешені анықталды. Алынған мәліметтерге сәйкес бифасты өңдеу қалдықтарының тобында бүтін анықталатын жарықшақтар үлесі жалпы аз және шамамен 3% құрайды. Алынған жарықшақтардың басым бөлігі, егер технологиялық шоғырда анықталмаса, жоғарғы палеолиттік индустриясының жарықшақтау қалдықтарының басқа категорияларынан ажыратылмайды. Алтай тұрақтарында бифасиалды технология қалдықтары жеке-жеке жұқарту жарықшақтары түрінде немесе шағын шоғырлар түрінде кездеседі. Бірінші жағдайда (Усть-Каракол-1, қазба 2; Кара-Бом, қазба 1 және 2; Тюмечин-4; Ануй-2) индустрияда екі жақты өңделген құралдардың үлесі аз немесе жоқ, сондай-ақ мәдени шөгінділердің кеңістік құрылымының деформациясына жалпы тенденциялары тән. Екінші жағдайда (Усть-Каракол-1, қазба-1, Ануй-3) кешенде бифастардың үлестік саны жоғары және құрылымдардың сақталу күйі жақсы.
Библиографиялық сілтемелер
Anikovich, M. V., Bradley, B. A., Girya, E. Yu. 1998. In: Arkheologicheskiye vesti (Archaeological news), 5, 42-54 (in Russian).
Belousova, N. E. 2018. Kamennye industrii nachala verkhnego paleolita Gornogo Altaia (Stone Industries of the Beginning of the Upper Palaeolithic of Altai Mountains). PhD Thesis. Novosibirsk (in Russian).
Belousova, N. E., Mikhienko, V. A., Kozlikin, M. B., Vishnevsky, A. V., Shunkov, M. V. 2021. In: Problems of archaeology, ethnography, anthropology of Siberia and adjacent territories, 27. Novosibirsk: IAET SB RAS Publ., 51-56 (in Russian).
Belousova, N. E., Rodionov, A. M., Vishnevsky, A. V., Fedorchenko, A. Yu., Mikhienko, V. A., Seletsky, M. V. 2022. In: Stratum plus, 1, 329-355 (in Russian).
Belousova, N. E., Rybin, E. P., Fedorchenko, A. Yu. 2019a. In: Stratum plus, 1, 225-250 (in Russian).
Belousova, N. E., Rybin, E. P., Fedorchenko, A. Yu., Kulik, N. A. 2019b. In: Problems of archaeology, ethnography, anthropology of Siberia and adjacent territories, 25. Novosibirsk: IAET SB RAS Publ., 36-43 (in Russian).
Belousova, N. E., Fedorchenko, A. Yu., Slavinsky, V. S. 2018. In: Stratum plus, 1, 125-143 (in Russian).
Vasilev, S. A., Bozinski, G., Bradley, B. A., Vishnyatsky, L. B., Girya, E. Yu., Gribchenko, Yu. N., Zheltova, M. N., Tikhonov, A. N. 2007. Glossary of the Palaeolithic Archaeology. Russian/English/French/German. Saint Petersburg: “Peterburgskoe vostokovedeniye” Publ. (in Russian).
Veselsky, A. P. 2009. In: Arkheologicheskiy almanakh (Archaeological almanac), 20, 89–110 (in Russian).
Girya, E. Yu. 1998. Tekhnologicheskiy analiz kamennykh industriy: metodika mikro-makroanaliza drevnikh orudiy truda (Technological analysis of stone industries. The method of micro-macroanalysis of ancient tools). Saint Petersburg: Institute for the History of material culture (in Russian).
Demidenko, Yu. E. 2003. In: Arkheologicheskiy almanakh (Archaeological almanac), 13, 128-157 (in Russian).
Derevianko, A. P., Petrin, V. T., Rybin, E. P. 2000. In: Archaeology, Ethnography and Anthropology of Eurasia, 2, 31–52 (in Russian).
Derevianko, A. P., Shunkov, M. V., Agadzhanian, A. K., Baryshnikov, G. F., Malaeva, E. M., Ulianov, V. A., Kulik, N. A., Postnov, A. V., Anoikin, A. A. 2003. Prirodnaya sreda i chelovek v paleolite Gornogo Altaya (Natural Environment and Humans in the Palaeolithic of Altai: Habitat Conditions in the Vicinity of the Denisova Cave). Novosibirsk: IAET SB RAS Publ. (in Russian).
Kolobova, K. A., Shalagina, A. V., Markin, S. V., Krivoshapkin, A. I. 2019. In: Vestnik NGU. Seriya: Istoriya, Filologiya, 18 (7), 98-111 (in Russian).
Kulik, N. A., Shunkov, M. V. 2011. In: Problems of archaeology, ethnography, anthropology of Siberia and adjacent territories. Novosibirsk: IAET SB RAS Publ., 17, 62-66 (in Russian).
Harevich, A. V. 2022. Bifasialnaya tekhnologiya v Sibiryachihinskom variante srednego paleolita Gornogo Altaya (Bifacial technology in the Sibiryachikha variant of the Middle Palaeolithic of Altai Mountain). PhD Thesis. Novosibirsk (in Russian).
Apel, J. 2001. The Social Aspects of Flint-Dagger Technology in Scandinavia 2350–1500 cal BC. Uppsala (in English).
Bataille, G. 2010. In: Quartär, 57, 43-77 (in English).
Bradley, А. А. 1975. In: Lithic Technology: Making and Using Stone Tools. The Hague: Mouton Publishers, 5-13 (in English).
Chabai, V., Uthmeier, Th. 2006. In: Kabazi II: The 70000 Years Since the Last Interglacial. The Palaeolithic Sites of Crimea. Simferopol-Cologne: Shlyakh, 2, 297-361 (in English).
Chabai, V. P., Demidenko, Yu. E. 1998. In: The Middle Paleolithic of Western Crimea 1. Liège: ERAUL, 84, 31-51 (in English).
Faivre, J-Ph. 2009–2010. In: PALEO, 21, 135–162 (in French).
Hammer, Ø., Harper, D. A. T., Ryan, P. D. 2001. In: Palaeontologia Electronica, 1 (4), 1-9 (in English).
Kolobova, K. A., Chabai, V. P., Shalagina, A. V., Krajcarz, M. T., Krajcarz, M., Rendu, W., Vasiliev, S. K., Markin, S. V., Krivoshapkin, A. I. 2020. In: Quartär, 66, 7-31 (in English).
Neruda, P., Nerudová, Z. 2019. In: Archaeological and Anthropological Sciences, 11, 4515–4538 (in English).
Sellet, F. 1999. A Dynamic View of Paleoindian Assemblages at the Hell Gap Site, Wyoming: Reconstructing Lithic Technological Systems. Unpubl. PhD dissertation. Dallas: Southern Methodist University, Department of Anthropology (in English).
Uthmeier, T. 2005. In: Kabazi II: The 70 000 Years Since the Last Interglacial. The Palaeolithic Sites of Crimea. Simferopol-Cologne: Shlyakh, 1, 135-155 (in English).
Whittaker, J. C. 1994. Flintknapping: Making and Understanding Stone Tools. Texas: University of Texas Press (in English).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2023 Михиенко В.А., Белоусова Н.Е., Родионов А.М., Харитонов Р.М., Федорченко А.Ю.
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
