Солтүстік Алтайдан алынған жужан уақытының егде ер адамның жерлеуі: әлеуметтік интепретацияның тәжірибесі
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2023.1.19.43.57Түйін сөздер:
археология, әлеуметтік тарих, Алтай, жужан уақыты, егде ер адамның жерлеуі, булан-кобин мәдениеті, хронологияАннотация (түйіндеме)
Мақалада жужан уақытының Чобурак-І кешеніндегі өзгеше жерлеудің біреуіндегі зерттеудің нәтижесі берілген. Алтай Республикасының Чемал ауданында орналасқан аталған әртүрлі уақыттың ескерткішінде Алтай мемлекеттік университетінің экспедициясымен 12 обьектіден тұратын шағын қорым қазылды. № 31 обада атымен және қару-жарағы, ат әбзелдері, еңбек құралдары және тұрмыс затарымен толымды құрал жабдықтарымен бірге егде ер адамның (55 жастан жоғары) жерлеуі зерттелді. Қарастырылып отырған обьект булан-кобин мәдениеті тұрғындарының жерлеу салтының дялян дәстүріне жататыны дәлелденді. Заттық кешенді талдау жәнеде радиоуглеродтық мерзімдеу нәтижелері № 31а обасының хронологиясын б.д. IV ғ. екінші жартысының ортасы шеңбері деп анықтауға мүмкіндік береді. Жаңа материалдар булан-кобин әлеуметінің құрылымын қайта құру жолында бұрын түсіндірілген мәліметтермен салыстырылды. Егде ер адам көзі тірісінде Солтүстік Алтайдың көшпенділер қоғамының ауқатты тобына жатқаны анықталды. Аталған жеке адамның қоғамның толыққанды мүшесінің барлық төлсипатын сақтауы оның жеке сипаттамааларымен де, жужан уақытындағы көшпенділерердің жергілікті таңдаулы тобы өкілі болуымен де түсіндірілуі мүмкін.
Библиографиялық сілтемелер
Alekshin, V. A. 1975. In: Masson, V. M. (ed.). Predmet i ob'ekt arheologii i voprosy metodiki arheologicheskih issledovaniy (Subject and object of archaeology and issues of methods of archaeological research). Leningrad: “Nauka” Publ., 49-53 (in Russian).
Andreev, I. A. 1971. In: Sovetskaya etnografiya (Soviet ethnography), 2, 13-25 (in Russian).
Artemova, Yu. A. 1993. In: Popov, V. A. (ed.). Rannie formy sotsialnoy stratifikatsii (Early forms of social stratification). Moscow: “Nauka” Publ., 40-70 (in Russian).
Bobrov, V. V., Vasyutin, A. S., Vasyutin, S. A. 2003. Vostochnyi Altay v epohu Velikogo pereseleniya narodov (III–VII veka) (Eastern Altay in the era of the Great Migration of Peoples (3rd – 7th centuries)). Novosibirsk: Institute of Archaeology and Ethnography SB RAS Publ. (in Russian).
Bunyatyan, E. P. 1985. Metodika sotsialnyh rekonstruktsiy v arheologii (na materiale skifskih mogilnikov IV–III vv. do n.e.) (The methodology of social reconstructions in archaeology (on the material of the Scythian burial grounds of the 4th–3rd centuries BC)). Kiev: “Naukova dumka” Publ. (in Russian).
Gorbunov, V. V. 2006. Voennoe delo naseleniya Altaja v III–XIV vv. Ch. II: Nastupatelnoe vooruzhenie (oruzhie) (Military affairs of the population of Altai in the 3rd–14th centuries. Part II: Offensive weapons (weapons)). Barnaul: Altai University Publ. (in Russian).
Zyuzin, A. V. 2008. In: Tishkin, A. A. (ed.). Etnokulturnaya istoriya Evrazii: sovremennye issledovaniya i opyt rekonstruktsiy (Ethnocultural history of Eurasia: modern research and reconstruction experience). Barnaul: “Azbuka” Publ., 168-169 (in Russian).
Ilyushin, A. M. 2000. In: Molodin, V. I. (ed.). Pamyatniki drevnetyurkskoy kultury v Sayano-Altae i Tsentralnoy Azii (Sites of ancient Turkic culture in the Sayano-Altai and Central Asia). Novosibirsk: Novosibirsk University Publ., 157-169 (in Russian).
Kalinovskaya, K. P. 1982. In: Sovetskaya jetnografiya (Soviet ethnography), 1, 59-62 (in Russian).
Kiryushin, Yu. F., Tishkin, A. A., Mamadakov, Yu. T. 1992. In: Umanskiy, A. P. (ed.). Voprosy arheologii Altaya i Zapadnoy Sibiri epohi metalla (Issues of Archaeology of Altai and Western Siberia of the Metal Age). Barnaul: Barnaul Pedagogical University Publ., 125-130, 222-226 (in Russian).
Kon, I. S. 1979. In: Maretin, Yu. V., Putilov, B. N. (ed.). Aktualnye problemy etnografii i sovremennaya zarubezhnaya nauka (Actual problems of ethnography and modern foreign science). Leningrad: “Nauka” Publ., 202-229 (in Russian).
Mamadakov, Yu. T. 1990. Kultura naseleniya Tsentralnogo Altaya v pervoy polovine I tys. n.e. (Culture of the Central Altai population in the first half of the 1st millennium AD): abstract of the dissertation ... Candidate of Historical Sciences. Novosibirsk (in Russian).
Mamonova, N. N., Romanova, G. P., Haritonov, V. M. 1989. In: Shelov, D. B. (ed.). Metodika polevyh arheologicheskih issledovaniy (Methods of field archaeological research). Leningrad: “Nauka” Publ., 50-84 (in Russian).
Matveeva, N. P. 2000. Sotsialno-ekonomicheskie struktury naseleniya Zapadnoy Sibiri v rannem zheleznom veke (lesostepnaya i podtaezhnaya zony) (Socio-economic structures of the population of Western Siberia in the early Iron Age (forest-steppe and subtaiga zones)). Novosibirsk: “Nauka” Publ. (in Russian).
Matrenin, S. S. 2005. Sotsialnaya struktura naseleniya Gornogo Altaya hunno-syanbiyskogo vremeni (po materialam pogrebalnyh pamyatnikov bulan-kobinskoy kultury II v. do n.e. – V v. n.e.) (The social structure of the population of Gorny Altai in the Xiongnu-Xianbei period (based on the materials of the burial sites of the Bulan-Koba culture of the 2nd century BC – 5th century AD)): abstract of the dissertation ... Candidate of Historical Sciences. Barnaul (in Russian).
Matrenin, S. S. 2017. Snaryazhenie kochevnikov Altaya (II v. do n.e. – V v. n.e.) (Equipment of the nomads of Altai (2nd century BC – 5th century AD)). Novosibirsk: SO RAS Publ. (in Russian).
Matrenin, S. S. 2018. In: Tishkin, A. A. (ed.). Sovremennye resheniya aktualnyh problem evraziyskoy arheologii (Modern Solutions to Actual Problems of Eurasian Archaeology). Barnaul: Altai University Publ., 188-195 (in Russian).
Molodin, V. I., Polosmak, N. V., Novikov, A. V., Bogdanov, E. S., Slyusarenko, I. Yu., Cheremisin, D. V. 2004. Arheologicheskie pamyatniki ploskogoriya Ukok (Gornyi Altai) (Archaeological sites of the Ukok Plateau (Gorny Altai)). Novosibirsk: Institute of Archaeology and Ethnography SB RAS Publ. (in Russian).
Olkhovskiy, V. S. 1995. In: Rossiyskaya arheologiya (Russian archaeology), 2, 85-98 (in Russian).
Seregin, N. N., Matrenin, S. S. 2016. Pogrebalnyi obryad kochevnikov Altaya vo II v. do n.e. – XI v. n.e. (The funeral rite of the nomads of Altai in the 2nd century BC – 11th century AD). Barnaul: Altai University Publ. (in Russian).
Seregin, N. N., Matrenin, S. S. 2020. Sotsialnaya istoriya naseleniya Altaya v epohu kochevyh imperiy (II v. do n.e. – XIV v. n.e.): po materialam arheologicheskih kompleksov (The social history of the population of Altai in the era of nomadic empires (2nd century BC – 14th century AD): based on materials from archaeological complexes). Barnaul: Altai University Publ. (in Russian).
Seregin, N. N., Tishkin, A. A., Matrenin, S. S., Parshikova, T. S. 2019. In: Teoriya i praktika arheologicheskih issledovaniy (Theory and practice of archaeological research), 4, 51-68 (in Russian).
Seregin, N. N., Tishkin, A. A., Matrenin, S. S., Parshikova, T. S. 2022. In: Vestnik arheologii, antropologii i etnografii (Bulletin of archaeology, anthropology and ethnography), 1, 122-133 (in Russian).
Slyusarenko, I. Yu., Bogdanov, E. S., Soenov, V. I. 2008. In: Soenov, V. I. (ed.). Izuchenie istoriko-kulturnogo naslediya narodov Yuzhnoy Sibiri (The study of the historical and cultural heritage of the peoples of South Siberia). Gorno-Altaysk: Gorno-Altaysk University Publ., 42-57 (in Russian).
Soenov, V. I. 1998. In: Kiryushin, Yu. F., Tishkin, A. A. (ed.). Snaryazhenie verhovogo konya na Altae v rannem zheleznom veke i srednevekovie (Saddle horse equipment in Altai in the early Iron Age and the Middle Ages). Barnaul: Altai University Publ., 93-98 (in Russian).
Soenov, V. I. 2000. In: Soenov, V. I. (ed.). Drevnosti Altaya (Antiquities of Altai). Gorno-Altaysk: Gorno-Altaysk University Publ., 48-62 (in Russian).
Soenov, V. I. 2017. In: Soenov, V. I. (ed.). Drevnosti Sibiri i Tsentralnoy Azii (Antiquities of Siberia and Central Asia). Gorno-Altaysk: Gorno-Altaysk University Publ., 117-142 (in Russian).
Soenov, V. I., Ebel, A. V. 1992. Kurgany gunno-sarmatskoy epohi na Verhney Katuni (Mounds of the Hunno-Sarmatian era on the Upper Katun). Gorno-Altaysk: Gorno-Altay State Pedagogical Institute Publ. (in Russian).
Teterin, Yu. V. 2004. In: Hudyakov, Yu. S. (ed.). Voennoe delo narodov Sibiri i Tsentralnoy Azii (Military affairs of the peoples of Siberia and Central Asia). Novosibirsk: Novosibirsk University Publ., 37–82 (in Russian).
Tishkin, A. A., Dashkovskiy, P. K. 2003. Sotsialnaya struktura i sistema mirovozzreniy naseleniya Altaya skifskoy epohi (Social structure and system of worldviews of the population of Altai in the Scythian era). Barnaul: Altai University Publ. (in Russian).
Tishkin, A. A., Matrenin, S. S., Shmidt, A. V. 2018. Altay v syanbiysko-zhuzhanskoe vremya (po materialam pamyatnika Stepushka) (Altai in the Xianbei-Zhuzhan time (based on the materials of the Stepushka site)). Barnaul: Altai University Publ. (in Russian).
Yu Junyu. 1997. In: Wenwu, 11, 42-48 (in Chinese).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2023 Николай Николаевич Серегин, Алексей Алексеевич Тишкин, Сергей Сергеевич Матренин, Татьяна Сергеевна Паршикова
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
