ТҮРГЕН ӨЗЕНІНІҢ ЖОҒАРҒЫ АҒЫСЫНДАҒЫ АРХЕОЛОГИЯЛЫҚ НЫСАНДАРДЫ ГЕОАРХЕОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕ УЛЕР (Солтүстік Тянь-Шань)
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2021.1.11.120.144Түйін сөздер:
археология, Турген, Қызылбұлақ, геоархеология, голоцен, палинологияАннотация (түйіндеме)
Мақалада Солтүстік Тянь-Шаньда – Жетісудың оңтүстік-батысындағы Түрген өзенінің жоғарғы ағысында орналасқан археологиялық нысандарды геоархеологиялық зерттеу мәліметтері берілген. Археологиялық ескерткіштер мұз қозғалысынан пайда болған тау жыныстары сынықтарының үйіндісінің үстіне орналасқан. Олар бірінің үстіне бірі жатқан тау жыныстарының күрделі көпқабатты құрылымын құрайды. Үстіңгі қабаттың бастапқы жағдайына байланысты нысандардың қалдық таудың кемерінен ортасына және жиекке қарай алмасуы байқалады. Геоархеологиялық зерттеулер бірнеше жылдар қатарынан, 1999 жылдан 2018 жылдар аралығында жүргізілді. Жұмыс барысында аймақтың геологиялық және геоморфологиялық мәліметтері алынып, гидрогеологиялық жағдайы сипатталып, осы аумақтың қазіргі өсімдіктері зерттеліп, Түрген өзені мен Қызылбұлақ жылғасындағы археологиялық нысаны бар шөгінді, сондай-ақ голоцендік уақыт
аралығында табиғи жолмен жалаңаштануына палинологиялық сараптама жасалынды. Жүргізілген жұмыстар Солтүстік Тянь-Шань ортатауларын игеру барысында жүрген палеоорта туралы археологиялық ақпаратты анағұрлым толықтыра түсуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, бұл материалдар голоцендегі Орталық Азияның аридтік зонасындағы шөл және таулы аймақтарындағы климаттық оқиғалардың корреляциясына пайдаланылды.
Библиографиялық сілтемелер
Aubekerov, B. Zh., Nigmatova, S. A. 2020. In: Jumabekova, G. S. (ed.). Goryachev, A. A. Drevniy arheologicheskiy kompleks verhoviev ushcheliya Kishi-Turgen (Ancient archaeological complex in the upper reaches of the gorge Kishi-Turgen). Almaty: A. Kh. Margulan Institute of Archeology, 241–250 (in Russian).
Aubekerov, B. Zh., Sala, R., Nigmatova, S. A., Zhakupova, Sh. A. 2001. In: Jandayevskie chteniya (Jandayev reading). Almaty: K.I. Satpayev Institute of Geology, 26–34 (in Russian).
Bazhanov, O. V. 1971. In: Geologiya SSSR. Yuzhnyi Kazahstan. Kn. 1. Geologicheskoe opisanie (Geology of the USSR. South Kazakhstan. Book 1. Geological description). Moscow: “Nedra” Publ. T. 40, 509–516 (in Russian).
Volkova, E. A. 2003. In: Rachkovskaya, E. I., Volkova, E. A., Khramtsov, V. N. (eds.). 2003. Botanicheskaya geografiya Kazahstana i Sredney Azii (v predelah pustynnoy oblasti) (Botanical geography of Kazakhstan and Central Asia (within the desert region)). Saint Petersburg, 217–219 (in Russian).
Goryachev, A. A. 2020. Jumabekova, G. S. (ed.). Drevniy arheologicheskiy kompleks verhoviev ushcheliya Kishi-Turgen (Ancient archaeological complex in the upper reaches of the gorge Kishi-Turgen). Almaty: A. Kh. Margulan Institute of Archeology (in Russian).
Kostenko, N. N. 1971. In: Geologiya SSSR. Yuzhnyi Kazahstan. Kn. 1. Geologicheskoe opisanie (Geology of the USSR. South Kazakhstan. Book 1. Geological description). Moscow: “Nedra” Publ. T. 40, 494–522 (in Russian).
Kostenko, N. N. 1978. Chetvertichnye otlozheniya Kazahstana i prilegayushchih territoriy soyuznyh respublik (Quaternary deposits of Kazakhstan and adjacent territories of the union republics). Alma-Ata: Ministerstvo geologii KazSSR (in Russian).
Kupriyanova, L. A. 1965. Palinologiya serezhkovidnyh (Amentiferae) (Amentiferae palynology). Moscow–Leningrad: “Nauka” Publ. (in Russian)
Kupriyanova, L. A., Aleshina, L. A. 1972. Pyltsa i spory rasteniy flory evropeyskoy chasti SSSR (Pollen and plant spores of the flora of the European part of the USSR). Leningrad: “Nauka” Publ. T. 1 (in Russian).
Kupriyanova, L. A., Aleshina, L. A. 1978. Pyltsa i spory rasteniy flory evropeyskoy chasti SSSR (Pollen and plant spores of the flora of the European part of the USSR). Leningrad: “Nauka” Publ. T. 2 (in Russian).
Monoszon, M. Kh. 1959. In: Raboty po sporovo-pulcevomu analizu (Works on spore-pulse analysis). Moscow: Izd-vo AN SSSR, 77, 187–198 (in Russian).
Nigmatova, S. A. 2002. In: Metodicheskie aspekty palinologii (Methodical aspects of palynology). Moscow: Russian Academy of Sciences Publ., 171–172 (in Russian).
Nigmatova, S. A. 2008. In: Izvestiya NAN RK. Ser. Geol. (Bulletin of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan. Geological Series), 5, 4–15 (in Russian).
Rachkovskaya, E. I., Volkova, E. A., Khramtsov, V. N. (eds.). 2003. Botanicheskaya geografiya Kazahstana i Sredney Azii (v predelah pustynnoy oblasti) (Botanical geography of Kazakhstan and Central Asia (within the desert region)). Saint Petersburg (in Russian).
Chupina, L. N. 1978. In: Izvestiya AN KazSSR. Ser. geol. (Bulletin of the Academy of Sciences of the Kazakh SSR. Geological Series), 3, 58–63 (in Russian).
Shlygin, A. E. 1971. In: Geologiya SSSR. Yuzhnyi Kazahstan. Kn. 1. Geologicheskoe opisanie (Geology of the USSR. South Kazakhstan. Book 1. Geological description). Moscow: “Nedra” Publ. T. 40, 23–29 (in Russian).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2021 Болат Жағыфарұлы Аубекеров, Саида Араповна Нигматова
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
