Құлан қаласы цитаделінен алынған сазға түскен оюды сақтау
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2022.1.15.126.145Түйін сөздер:
археология, Құлан қалашығы, ойылған саз, консервация және қалпына келтіру, музейлік экспонаттауАннотация (түйіндеме)
Бұл мақалада 2015 ж. Құлан қаласын қазу кезінде табылған оюланған декорды сақтау бойынша жұмыстардың толық кезеңі қарастырылған. Алдын-ала сақтау әдістерімен (шатыр жасау, матамен жабу) оймышталған саз панелдерін өз орнында сақтауға әрекет жасалды, бірақ қабырғалардың топырақ массивімен тиуі және оюдың бетінде суда еритін тұздардың жиналуына байланысты кесілген сылақтың одан әрі бұзылуына әкеп соқты. 2017 жылы зертханалық консервациялау және реставрациялау үшін цитадель бөлмелерінің қабырғаларынан саз панелдерінің фрагменттері алынды. Оларды алу күзде бөлменің ылғалдылығы жоғары кезде жүргізілді, сондықтан сазды терең сіңдіру арқылы бекітуді болдырмайтын әдістер алдын-ала жасалды. Зертханалық жағдайларда реставрациялау шараларын қауіпсіз жүргізу үшін сылақтың бүкіл қалыңдығы консолидант ерітіндісімен сіңдіру арқылы нығайтылды, содан кейін суда еритін тұздар мен кейінгі қабаттар алынып тасталды, шашыраңқы қалдықтарды біріктіру, жаңа негізде жинау, қазылған бөлменің қабырғаларында сақталған оюлардың орналасуына сәйкес экспозициялық панелдерді дайындау жүргізілді. Жұмыс барысында археологиялық қазбалардан алынған монументальды кескіндемені реставрациялаудың жалпы қабылданған әдістері, «Остров Крым» ғылыми-реставрациялау зертханасының өзіндік әзірлемелері де қолданылды. 2021 ж. реставрацияланған панелдер ҚР Ұлттық музейіне берілді.
Библиографиялық сілтемелер
Akylbek, S. Sh., Smagulov, E. A., Yatsenko, S. A. 2016. In: Baitanayev, B. A. (ed.). Kulturnoe nasledie Evrazii (s drevnosti do nashih dney) (Cultural heritage of Eurasia (from antiquity to the present day)). Almaty: A.Kh. Margulan Archaeology Institute, 29-66. (in Russian).
Altynbekov, K. 2014. Vozrozhdennye sokrovishcha Kazahstana: opyt nauchnoy restavratsii (Revived treasures of Kazakhstan: the experience of scientific restoration). Almaty: “Ostrov Krym” (in Russian).
Altynbekova, E. K. 2017. In: Kazahstan v sakskuyu epohu (Kazakhstan in the Saka era). Almaty: A.Kh. Margulan Archaeology Institute, 211-223 (in Russian).
Baipakov, K. M. 1966. In: Izvestiya AN KazSSR. Ser. obshchestv. Nauk (News of the Academy of Sciences of the Kazakh SSR. Ser. societies. sciences), 2, 68-84 (in Russian).
Baipakov, K. M. 1998. Srednevekovye goroda Kazahstana na Velikom Shelkovom puti (Medieval cities of Kazakhstan on the Great Silk Road). Almaty: “Gylym” Publ. (in Russian).
Baipakov, K. M., Ternovaya, G. A. 2004. Reznaya glina Zhetysu (Carved clay of Zhetysu). Almaty: A.Kh. Margulan Archaeology Institute (in Russian).
Dubrovskaya, L. V. 2020. Opyt nauchnoy restavratsii i konservatsii pamyatnikov istorii i kultury v Tsentralnoy Azii (Experience of scientific restoration and conservation of historical and cultural monuments in Central Asia). Almaty: IICAS (in Russian).
Kovaleva, N. A. 2013. In: Iliyasova, I. Ya. (ed.). Priaralie na perekrestke kultur (Aral Sea region at the crossroads of cultures). Samarkand–Tashkent: IICAIS, 59-72 (in Russian).
Kostrov, P. I. 1959. In: Belenitskiy, A. M., Piotrovskiy, B. B. (eds.). Skulptura i zhivopis drevnego Pyandzhikenta (Sculpture and painting of ancient Panjikent). Moscow: USSR Academy of sciences, 139-182 (in Russian).
Markova, K. Yu. 2013. In: Mir nauki, kultury, obrazovaniya (World of Science, culture, education), 6 (43), 457-458 (in Russian).
Svod pamyatnikov istorii i kultury. Zhambylskaya oblast (Register of historical and cultural monuments. Zhambyl region). 2002. Almaty: RGP “NIPI PMK” (in Russian).
Fominykh, E. Kh. 2006. In: Sivolap, T. E. (ed.). Restavratsiya i konservatsiya muzeynyh predmetov (Restoration and conservation of museum objects). Saint Petersburg: Saint Petersburg State University, 62-70 (in Russian).
Khazbulatov, A. R., Akylbek, S. Sh., Shokhayev, K. A., Sultanmuradov, B. S., Estemesov, E. A. 2016. In: Kalysh, A. B. (ed.). VIII Orazbaevskie chteniya (8th Orazbayev readings). Almaty: “Kazakh University”, 218-226. (in Russian).
Charlina, L. F., Dubrovskaya, L. V., Kuzemtseva, N. V. 2004. In: Konusbayev, A. B. (ed.). Sohranenie i razvitie istoriko-kulturnoy sredy v prirodnyh i gorodskih usloviyah sovremennoy Tsentralnoy Azii (Preservation and development of the historical and cultural environment in natural and urban conditions of modern Central Asia). Almaty: “Print S” Publ., 253-264 (in Russian).
Sheynina, E. G., Vinokurova, M. P. 2002. Metodika restavratsii monumentalnoy zhivopisi iz arheologicheskih raskopok (Methods of restoration of monumental painting from archaeological excavations). Saint Petersburg: State Hermitage Publ. (in Russian).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2022 Кырым Алтынбеков
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
