ЖОҒАРҒЫ ТОБЫЛ ПЕРЕЛЕСКИ II ҚОРЫМЫНЫҢ САВРОМАТТЫҚ ЖЕРЛЕУЛЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2021.3.13.49.65Түйін сөздер:
археология, Солтүстік Қазақстан, Жоғарғы Тобыл, Перелески II қорымы, кірме қабатты жерлеулер, құрбан шалу, савромат уақытыАннотация (түйіндеме)
Мақала Қостанай облысы Денисов ауданында (Солтүстік Қазақстан), Тобыл өзенінің сол жағалауында, Перелески станциясынан оңтүстікке қарай 7 км жерде орналасқан савроматтық жерлеулерге кіретін Перелески II қорымына арналған. Ескерткіш 1970–1971 жылдары В.В. Евдокимовтың басшылығымен Қостанай педагогикалық институтының археологиялық экспедициясы зерттелген. Қорымның негізгі қорымдары қола дәуіріне жатады. № 2 және 3 қорғандарда кірме жерлеу орындары зерттелді. № 2 қорғандағы кірме қорым қола дәуірінің қабір шұңқырынан тас үйіндісінің астынан табылды. Негізгі жерлеу бұзылған. Кірме жерлеудің қаңқасы артқы жағында, басы шығысқа қарай жатыр. Сол жағында керамикалық ыдыс тұрды. № 3 қорғаннан тас үйіндісінен адам сүйектері, ыдыс, моншақтар мен қола айна табылды. № 1 шұңқырдан қола дәуірінің қатты қираған негізгі қорымы табылды. № 2 шұңқырда, тас үйіндісінің астында екі қабатты жерлеу тіркелген. Жоғарғы деңгейдің қаңқасы анатомиялық емес, артқы жағында, басы батысқа қарай жатты. Ол ұқыпсыз қойылған, бас сүйегінде өткір затпен соққыдан алған тесік бар. Маңайынан тек қошқардың сүйектері табылды. Төменде, шұңқырдың білігі бойынша, нашар сақталған басқа адамның қаңқасы табылды, оң жағында, басы батысқа қараған. Қабірдің түбі қызыл затпен қаныққан. Құрал-саймандардан екі керамикалық ыдыс, темір пышақ және жебенің қола ұштары бар қорамсақ табылды. Кірме қабірлері савромат типіндегі ескерткіштерге жатады. № 2 қорымдағы жерлеу б.д.д. VII–V ғғ. мерзімделінеді, № 3 қорымдағы б.д.д. VI–V ғғ. соңына жатады.
Библиографиялық сілтемелер
Anikeeva, O. V. 2016. In: Yablonskiy, L. T., Kraeva, L. A. (eds.). Konstantin Fedorovich Smirnov i sovremennye problemy sarmatskoy arheologii (Konstantin Fedorovich Smirnov and modern problems of Sarmatian archeology). Orenburg: Orenburg State Pedagogical University, 20-31 (in Russian).
Anikeeva, O. V. 2017. In: Tairov, A. D. (ed.). Etnicheskie vzaimodeystviya na Yuzhnom Urale. Sarmaty i ih okruzhenie (Ethnic interactions in the Southern Urals. Sarmatians and their environment). Chelyabinsk: State Historical Museum of the Southern Urals, 14-23 (in Russian).
Gutsalov, S. Yu. 1996. In: Tkachev, V. V. (ed.). Voprosy arheologii Zapadnogo Kazahstana (Questions of archeology of Western Kazakhstan). Samara: Aktobe regional State inspection of historical and cultural heritage; “Dialog”, 156-163 (in Russian).
Gutsalov, S. Yu. 2004. Drevnie kochevniki Yuzhnogo Priuraliya VII–I vv. do n.e. (Ancient nomads of the southern Urals 7th–1st centuries BC). Uralsk: West Kazakhstan regional center of history and archaeology (in Russian).
Gutsalov, S. Yu. 2004a. In: Ufimskiy arheologicheskiy vestnik (Ufa archaeological herald), 5, 135-152 (in Russian).
Evdokimov, V. V. 1984. Narodonaselenie stepnogo Pritoboliya v epohu bronzy: avtoref. dis. … kand. ist. nauk (Population of the Steppe Tobol river region in the Bronze Age: abstract. dis. ... Candidate of Historical Sciences). Kiev (in Russian).
Evdokimov, V. V. 1971. In: Arheologicheskie otkrytiya 1970 goda (Archaeological discoveries of 1970). Moscow: “Nauka” Publ., 207 (in Russian).
Evdokimov, V. V. 1975. In: Voprosy arheologii Urala (Questions of the archeology of the Urals). Sverdlovsk: Ural State University, 13, 109-114 (in Russian).
Evdokimov, V. V., Varfolomeev, V. V. 2002. Epoha bronzy Centralnogo i Severnogo Kazahstana (The Bronze Age of Central and Northern Kazakhstan). Karaganda: Karaganda State University (in Russian).
Evdokimov, V. V., Logvin, V. N. 1972. In: Arheologicheskie otkrytiya 1971 goda (Archaeological discoveries of 1971). Moscow: “Nauka”, 287-289 (in Russian).
Zhelezchikov, B. F., Klepikov, V. M., Sergatskov, I. V. 2006. Drevnosti Lebedevki (VI–II vv. do n.e.) (Ancient Lebedevka (6th–2nd centuries BC)). Moscow: “Vostochnaya literature” RAS (in Russian).
Kadyrbayev, M. K., Kurmankulov, Zh. K. 1976. In: Akishev, K. A. (ed.). Proshloe Kazahstana po arheologicheskim istochnikam (The past of Kazakhstan according to archaeological sources). Alma-Ata: “Nauka KazSSR” Publ., 137-156 (in Russian).
Logvin, A. V., Shevnina, I. V., Kolbina, A. V. 2017. In: Samarskiy nauchnyi vestnik (Samara Journal of Sciences), vol. 6, no. 4 (21), 131-138 (in Russian).
Logvin, A. V., Shevnina, I. V., Seitov, A. M. 2020. In: Margulanovskie chteniya–2020 (Margulan readings–2020). Almaty: A.Kh. Margulan Archeology Institute, vol. 2, 264-273 (in Russian).
Maksimenko, V. E. 1983. Savromaty i sarmaty na Nizhnem Donu (Savromats and Sarmatians on the Lower Don). Rostov-na-Donu: Rostov University (in Russian).
Mamedov, A. M., Kitov, E. P. 2015. In: Izvestiya NAN RK. Ser. obshchestv. i gum. nauk (Izvestiya NAS RK. Ser. societ. and gum. Sciences), 6, 19–60 (in Russian).
Moshkova, M. G. 1962. In: Pamyatniki skifo-sarmatskoy kultury. MIA (Monuments of the Scythian-Sarmatian culture. Materials and research on the archeology of the USSR), 115, 204-241 (in Russian).
Moshkova, M. G. 1963. Pamyatniki prohorovskoy kultury / Svod arheologicheskih istochnikov (Monuments of Prokhorov culture / Archaeological sources). Moscow: USSR Academy of Sciences (in Russian).
Moshkova, M. G. 1972. In: Pamyatniki Yuzhnogo Priuraliya i Zapadnoy Sibiri sarmatskogo vremeni. MIA (Monuments of the Southern Urals and Western Siberia of the Sarmatian time. Materials and research on the archeology of the USSR), 153, 27–48. Moscow: “Nauka” Publ. (in Russian).
Pshenichnyuk, A. Kh. 1983. Kultura rannih kochevnikov Yuzhnogo Urala (Culture of the early nomads of the Southern Urals). Moscow: “Nauka” Publ. (in Russian).
Smirnov, K. F. 1961. Vooruzhenie savromatov (Armament of sauromats). Moscow: USSR Academy of Sciences (in Russian).
Smirnov, K. F. 1964. Savromaty. Rannyaya istoriya i kultura sarmatov (Savromaty. Early history and culture of the Sarmatians). Moscow: “Nauka” (in Russian).
Smirnov, K. F. 1977. In: Kuzeev, R. G. (ed.). Issledovaniya po arheologii Yuzhnogo Urala (Research on the archeology of the Southern Urals). Ufa: Bashkir Branch of the USSR Academy of Sciences, 3-51 (in Russian).
Smirnov, K. F., Petrenko, V. G. 1963. Savromaty Povolzhiya i Yuzhnogo Priuraliya / Svod arheologicheskih istochnikov (Savromaty of the Volga river region and the Southern Urals / Archaeological sources). Moscow: USSR Academy of Sciences (in Russian).
Tairov, A. D. 2004. In: Sarmatskie kultury Evrazii: problemy regionalnoy hronologii (Sarmatian cultures of Eurasia: problems of regional chronology). Krasnodar, 3-21 (in Russian).
Tairov, A. D., Botalov, S. G. 1996. In: Tkachev, V. V. (ed.). Voprosy arheologii Zapadnogo Kazahstana (Questions of archeology of Western Kazakhstan). Samara: Aktobe regional State inspection of historical and cultural heritage; “Dialog”, 164-175 (in Russian).
Khlobystina, M. D. 1982. In: Kratkie soobshcheniya Instituta arheologii (Brief reports of the Institute of Archeology), 169, 13-20 (in Russian).
Eisen, G. 1916. In: American Journal of Archaeology, vol. 20, no. 1, 1-27.
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2021 Евдокимов Валерий Валентинович, Сейітов Абай Мейрамұлы
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
