САУРАМБАЙ ҚОНЫСЫ БАРЛАУ ЗЕРТТЕУЛЕРІНІҢ НӘТИЖЕЛЕРІ БОЙЫНША
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2021.3.13.38.48Түйін сөздер:
археология, Қарағанды облысы, Қотыртас, қола дәуірі, қоныс, қазба, қож, керамика, қалып, тарақты оюАннотация (түйіндеме)
Мақалада 2018 ж. ашылған Саурамбай қола дәуірінің ескерткіш материалдары жарияланып отыр. Ескерткіш Қарағанды қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 105 км жердегі Қотыртас тауында (Шет ауданы, Қарағанды обл.) орналасқан. Елді мекеннің ауданы 10 мың м2-ден асады, жоғарғы қабатынан айқындалған 21 шұңқырда –ежелгі құрылыстардың іздері бар. Қола дәуірінің мәдени қабаты XIX ғ. аяғы – XX ғ. басындағы қазақ қыстағының қираған үйінділерімен ішінара жабылған. Ежелгі құрылыстардың шұңқырларының арасында ауданы 9 м2 болатын барлау қазба жұмыстары жүргізілді. Екі мәдени қабат белгіленді. Сұр күлдің жоғарғы қабаты ескерткіштің Беғазы-Дәндібай (Алексеев-сарғары) мәдениетінің ерекшелігін анықтайтын қалып білікшесі типті күйіктастармен ұсынылған. Күйіктастардан басқа, онда жануарлардың сүйектері мен темір қождары – мыс балқыту өндірісінің жанама өнімдері табылды. Бұл кезеңде ескерткіш Ақкесен елді мекенінің айналасында топтастырылған Талды археологиялық шағын ауданының елді мекендер жүйесіне кірді. Қоңыр күл түріндегі төменгі мәдени қабатта жануарлардың сүйектері, қыш ыдыстардың бөліктері және мыс қождары болды. Бұл қабаттағы күйіктастар Андроново (Федоров) мәдениетінің қоныстары мен қорымдарынан жасалған ыдыстарға ұқсас. Бұл Андронов кешенінде тарақ техникасында ою-өрнек салуға арналған сүйек мөртабаны табылды. Қоныс орта және кейінгі қола дәуіріндегі Орталық Қазақстан халқының тарихы мен мәдениетінің мәселелерін зерттеу үшін келешегі бар болып табылады.
Библиографиялық сілтемелер
Varfolomeev, V. V. 2019. In: Margulanovskie chteniya–2019 (Margulan readings–2019). Nur-Sultan: L.N. Gumilyov Eurasian National University, 74-87 (in Russian).
Varfolomeev, V. V., Kukushkin, I. A., Kukushkin, A. I., Maken, A. B., Dmitriev, E. A., Alkey, E. A., Shohataev, O. S. 2018. Arheologicheskaya karta Shetskogo raiona Karagandinskoy oblasti (Archaeological map of the Shet district of the Karagandy region). Karagandy: “Alfaprint” printing house (in Russian).
Goryachev, A. A., Motov, Yu. A. 2018. Arheologicheskiy kompleks Butakty-I (Butakty-I archaeological complex). Almaty: “KazBookTrade” Publ. (in Russian).
Kadyrbayev, M. K., Kurmankulov, Zh. 1992. Kultura drevnih skotovodov i metallurgov Sary-Arki (The culture of the ancient cattle breeders and metallurgists of Saryarka). Alma-Ata: “Gylym” Publ. (in Russian).
Kosintsev, P. A., Varfolomeev, V. V., Kisagulov, A. V. 2020. In: Margulanovskie chteniya–2020 (Margulan readings–2020). Almaty: A.Kh. Margulan Archeology Institute, vol. 1, 169-179 (in Russian).
Margulan, A. Kh. 1979. Begazy-dandybaevskaya kultura Centralnogo Kazahstana (Begazy Dandybay culture of the Central Kazakhstan). Alma-Ata: “Nauka” (in Russian).
Margulan, A. Kh., Akishev, K. A., Kadyrbayev, A. M., Orazbayev, A. M. 1966. Drevnyaya kultura Centralnogo Kazahstana (Ancient culture of the Central Kazakhstan). Alma-Ata: Publ. house of the Academy of Sciences of the Kazakh SSR (in Russian).
Chernikov, S. S. 1960. Vostochnyi Kazahstan v epohu bronzy. Materialy i issledovaniya po arheologii SSSR. № 88 (East Kazakhstan in the Bronze Age. Materials and research on the archeology of the USSR. No. 88). Moscow: “Nauka” Publ. (in Russian).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2021 Варфоломеев Виктор Васильевич, Қайыржан Ақжол Қайыржанұлы
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
