ОРТАЛЫҚ АЗИЯ ЖАРТАС ӨНЕРІНІҢ ЖЕЛІСІ КӨШІ-ҚОН ЖОЛДАРЫНЫҢ БЕЛГІСІ РЕТІНДЕ
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2019.4.6.41.54Түйін сөздер:
археология, Орталық Азия, Оңтүстік Қазақстан, Сауысқандық, бейнелеу өнері, петроглифтер, белгі, таңба, код, Окунево мәдениеті, далалық зерттеулер құжаттарыАннотация (түйіндеме)
Мақала біздің тарапымыздан шартты түрде белгі-таңба санатына жатқызылған Орталық Азия жартас өнері желілерінің біріне арналған. Сауысқандық (Оңтүстік Қазақстан) петроглифтеріндегі өгіздердің нақыштары салынған өте бай материалдар тек қана жануарлар денесіндегі әшекейлерді ғана емес, айқын және қисықбедерлі техникада орындалған дөңгелек формадағы белгілердің болуын да көрсетеді. Аталған белгілер ерте қола дәуірінің жартас өнері желілерінің хроноиндикаторы ғана емес, сонымен қатар оңтүстік-батыс бағыттағы Окунево өнерінің дәстүрін жылжыту маркері болып табылады. Петроглифтер мен өрнектер бейнелеу өнерінің ескерткіштері, сонымен қатар ірі ескерткіштер ретінде, бейне мен белгі ретінде, мүмкін иконографиялық кодтарда және «тасқа айналу» арқылы ежелгі адамдардың көші-қон жолы мен байланыстарын белгілеп көрсетуі мүмкін. Сол көші-қондар мен байланыс жолдарын іздеу біздер үшін қашық аймақтардағы ұқсас желістерді анықтауда ғана емес, ортақ белгі-кодтар мен бейнеленгеннің мәнмәтінін анықтауда бұлтартпайтын дәлел болып көрінеді.
Библиографиялық сілтемелер
Baipakov, K. M. Maryashev, A. N. 2004. Petroglify v gorakh Kul‘zhabasy (Petroglyphs in the Kulzhabasy Mountains). Almaty: “Print-S“ Publ. (in Russian).
Beisenov, A. Z., Jumabekova, G. S., Bazarbayeva, G. A., Duysenbay, D. B., Akhiyarov, I. K. 2017. In Arkheolohiya i davnya istoriya Ukrayiny (Archeology and ancient history of Ukraine), 2 (23), 40–58 (in Russian).
Devlet, M. A., Devlet, E. G. 2011. Sokrovishcha naskalnogo iskusstva Severnoy i Tsentralnoy Azii (Treasures of rock art of North and Central Asia). Moscow: Institute of Archeology RAS Publ. (in Russian).
Esin, Yu. N. 2012. In Nauchnoie obozrenie Saiano Altaya (Scientific Review of Sayano Altay), 1 (3), 14–47 (in Russian).
Kadyrbayev, M. K., Maryashev, A. N. 1977. Naskalnyye izobrazheniya khrebta Karatau (Rock paintings of the Karatau ridge). Alma-Ata: „Nauka“ Publ. (in Russian).
Maryashev, A. N., Goryachev, A. A. 2002. Naskalnyye izobrazheniya Semirechiya (Rock carvings of the Southwest Kazakhstan). Almaty: „Rodnichok“ Public Foundation Publ. (in Russian).
Motov, Ju. A. 2007. In Istoriya i Arkheologiya Semirechiya (History and Archeology of Semirechye), 3, 42–73 (in Russian).
Novgorodova, E. A. 1989. Drevnyaya Mongoliya (Nekotoryye problemy khronologii i etnokulturnoy istorii (Ancient Mongolia (Some problems of chronology and ethnocultural history)). Moscow: „Nauka“ Publ. (in Russian).
Novozhenov, V. A. 1994. Naskalnyye izobrazheniya povozok Sredney i Tsentralnoy Azii (k probleme migratsii naseleniya stepnoy Yevrazii v epokhu eneolita i bronzy) (Rock carvings of carts of Central and Central Asia (to the problem of migration of the population of steppe Eurasia in the era of Eneolithic and Bronze)). Almaty: Argumenty i Fakty – Kazakhstan Publ. (in Russian).
Novozhenov, V. A. 2002. Petroglify Sary-Arki (Petroglyphs of Sary-Arka). Almaty: Institute of Archeology NAS RK (in Russian).
Rogozhinskiy, A. Ye. 2016. In Drevnosti Zhetysu (Antiquities Southwest Kazakhstan). Almaty: Museum “Tanbaly”, 161–173 (in Russian).
Rogozhinskiy, A. Ye., Tishin, V. V. 2018. In Kazakhstan Archeology, 1–2, 143–160 (in Russian).
Ryabkova, T. V. 2011. In Margulanovskie chteniya (Margulan reading–2011). Astana: L.N. Gumilev Eurasian National University Publ., 105–110 (in Russian).
Samashev, Z., Murgabayev, S., Eleuov, M. 2014. Petroglyphy Sauyskandyka (Sauyskandyk petroglyphs). Astana: Branch of the A.Kh. Margulan Institute of Archeology Publ. (in Russian).
Semenov, Vl. A. 1998. In Mezhdunarodnaya konferentsiya po pervobytnomu iskusstvu (International Conference on Primitive Art). Kemerovo: Kemerovo State University Publ., 49–51 (in Russian).
Terner, V. 1983. Simvol i ritual. Issledovaniya po fol‘kloru i mifologii Vostoka (Symbol and Ritual. Studies on folklore and mythology of the East). Moscow: Glavnaya redakciya vostochnoi literatury Publ. (in Russian).
Khuzhanazarov, M. 1995. Naskalnyye izobrazheniya Khodzhikenta i Karakiyasaya (Rock carvings Khodzhikenta and Karakiyasaya). Samarkand: Academy of Sciences of the Republic of Uzbekistan Publ. (in Russian).
Shvets, I. N. 1999. In Izvestiya MON RK (News of the Ministry of Education and Science of the Republic of Kazakhstan), 1, 85–91 (in Russian).
Shvets, I. N. 1998. In Voprosy arkheologii Kazakhstana (Issues of Kazakhstan`s archeology), 2. Almaty; Moscow: “Gylym” Publ., 197–208 (in Russian).
Shvets, I. N. 2011. In Naskalnoye iskusstvo v sovremennom obshchestve (Rock art in modern society), 2. Kemerovo: Kemerovo State University Publ., 134–138 (in Russian).
Shvets, I., Samashev, Z., Murgabayev, S., Bedelbayeva, M. 2008а. In VII istoricheskiye chteniya pamyati M.P. Gryaznova (VII historical readings in memory of M.P. Gryaznov). Omsk: OmSU, 342–347 (in Russian).
Shvets, I., Samashev, Z., Murgabayev, S., Bedelbayeva, M. 2008b. In Vestnik KarGU (Bulletin of Karagandy State University), 4 (52), 22–26 (in Russian).
Sher, Ya. A.1980. Petroglify Sredney i Tsentralnoy Azii (Petroglyphs of Middle and Central Asia). Moscow: „Nauka“ Publ. (in Russian).
Assmann, J. 2000. Das kulturelle Gedächtnis. Schrift, Erinnerung und politische Identität in früheren Hochkulturen. München (in German).
Bemmann, M., König, D. 1994. Die Felsbildstation Oshibat. Materialien zur Archäologie der Nordgebiete Pakistans 1. Mainz (in German).
Fussman, G., König, D. 1997. Die Felsbildstation Shatial. Materialien zur Archäologie der Nordgebiete Pakistans 2. Mainz (in German).
Leontiev, N. V., Kapelko, V. F. 2002. Steinstelen der Okunev-Kultur. Archäologie in Eurasien 13. Mainz (in German).
Shvets, I., Samashev, Z., Murgabayev, S., Bedelbayeva, M. 2008. Felsbilder des Karatau-Gebirgsrückens, Südkasachstan. Die Felsbildstation Sauskandyk I-II – Wissenschaftlicher Bericht an die Gerda Henkel Stiftung. Heidelberg (in German).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2019 И.Н. Швец
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
