Батыс Қазақстандағы Төртоба обасынан табылған ерте темір дәуірі қыш ыдысындағы тарының ізі
DOI:
https://doi.org/10.52967/akz2022.4.18.116.132Түйін сөздер:
археология, Саба, Төртоба, қыш, қорым, қола дәуірі, ерте темір дәуірі, құю, із, тарыАннотация (түйіндеме)
Мақалада Қазақстанның қола және ерте темір дәуірі ескерткіштерінен табылған қыш ыдыстардың бетінен силикон көшірмесін алу әдісі арқылы жасалған зерттеудің алғашқы нәтижелері баяндалған. Әдіс қыш бұйымдардың бетіндегі тұқымдардың, жәндіктердің және басқа да үш өлшемді заттардың іздерін табу және сәйкестендіру мақсатында жасалды. Қыш ыдыстардағы іздерді зерттеу: 1. бұрын қандай өсімдік түрлері пайдаланылғанын анықтау; 2. қыш бұйымдар жасау үшін қандай құралдар қолданылғанын білу; 3. ежелгі қоғамда пайдаланған органикалық материалдарды табу және т.б. мүмкіндік береді. Талдауға қола және ерте темір дәуірінің ыдыстары табылған Саба қорымынан (Қостанай облысы), сонымен қатар Төртоба (Ақтөбе облысы) ерте темір дәуірі қорымынан табылған 103 ыдыс сынығы алынды. Зерттеу нәтижесінде қыш ыдыста силикон репликасы әдісін пайдалана отырып ерте темір дәуірінің Төртоба қорымында қарапайым тары сәтті сәйкестендірілді. Батыс Қазақстаннан алынған ерте темір дәуірінің тары үлгілері қыш ыдыстардың қабырғасындағы тары ізінің басылып түсуінің алғашқы мысалы болып табылады. Бұл жұмыс Батыс Қазақстанның ерте темір дәуірі қыш ыдыстарындағы алғашқы эксперименталды зерттеу болып табылады. Біздің нәтижеміз осы дәуірде тары қолданды деген жаңалықты ашып қана қоймай, сонымен қатар географиялық аймақтағы осы әдісті қолданудың сәттілігін нақтылап көрсетеді.
Библиографиялық сілтемелер
Onggaruly, A. Kairmagambetov, A., Nuskabay, A., Rakhimzhanova, S. 2020. In: Povolzhskaya arkheologiya (The Volga river region archaeology), 3 (33), 233-247 (in Russian).
Onggar, A., Samashev, Z., Kiyasbek, G., Khasenova, B. M., Mamedov, A. M. 2013. In: Trudy filiala Instituta arheologii im. A.H. Margulana v g. Astana (Proceedings of the branch of the Margulan Institute of Archaeology in Astana), 78. Astana: Publishing Group of Branch Margulan Institute of Archaeology in Astana, 124-131 (in Russian).
Tsetlin, Yu. B. 2008. Neolit tsentra Russkoy ravniny: ornamentatsiya keramiki i metodika periodizatsii kultur (Neolithic of the center of the Russian Plain: ornamentation of ceramics and methods of periodization of cultures). Moscow: Institute of Archaeology RAS (in Russian).
Tsetlin, Yu. B. 2012. Drevnyaya keramika. Teoriya i metody istoriko-kulturnogo podkhoda (Ancient Ceramics. Theory and Methods of Historical-and-Cultural Approach). Moscow: Institute of Archaeology RAS (in Russian).
Anthony, D. W. 2010. In: Princeton University Press (in English).
Doumani Dupuy, P., Spengler, R. N., Frachetti, M. D. 2018. In: Quaternary International, 468, 228-239 (in English).
Endo, E., Nasu, H., Haskevych, D., Gershkovych, Y. M.,Yanevich, O. 2022. In: JAS: Reports, 42, 1-11 (in English).
Frachetti, Michael D., Spengler, Robert N., Fritz, Gayle J., Mar’yashev, Alexei N. 2010. In: Antiquity, 84, 993–1010 (in English).
Fukuda, M., Kunikita, D, Endo, E., Golshkov, M., Nasu, H., Kitano, H. 2019. In: Shitara ed. Archaeology of Agricultural Complex Formation Yuzankaku. Tokyо, 71-90 (in English).
Grikpedis, M., Endo, E., Motuzaite Matuzeviciute, G., Kryvaltsevich, M., Tkachova, M. 2018. In: Materials of the international conference dedicated to the 50th anniversary of Vladimir Lozovskiy, 15‑18 May 2018, Saint Petersburg. St. Petersburg: Institute for the History of Material Culture of the Russian Academy of Sciences, 210‑213 (in English).
Obata, H. 2016. Jomon People Who Sow Seeds: the Origin of Agriculture Overturned by Latest Science Yoshikawa Kobunkan. Tokyo (in Japanese).
Hermes, T. R., Frachetti, M. D., Doumani Dupuy, P. N., Mar’yashev, A., Nebel, A., Makarewicz, C. A. 2019. In: Proceedings. Biological Sciences / The Royal Society, 286 (1910), 20191273 (in English).
Heron Carl, Shinya Shoda, Barcons Adrià Breu, Czebreszuk Janusz, Eley Yvette, Gorton Marise, Kirleis Wiebke, et al. 2016. In: Scientific Reports 6 (December): 38767 (in English).
Hisa, Y., Katada M. 2005. A Technique for Making Models of Impressions on Pottery by Replication Method (Trial Edition). Fukuoka Prefecture Buried Cultural Heritage Research Center, Fukuoka City (in Japanese).
Hunt, H. V., Rudzinski, A., Jiang, H., Wang, R., Thomas, M. G., Jones, M. K. 2018. In: Holocene, 28 (12), 1968–1978 (in English).
Hunt, H. V., Vander Linden, M., Liu, X., Motuzaite-Matuzeviciute, G., Colledge, S., Jones, M. K. 2008. In: Vegetation History and Archaeobotany, 17(Suppl 1), 5–18 (in English).
Jones, M., Hunt, H., Lightfoot, E., Lister, D., Liu, X., Motuzaite-Matuzeviciute, G. 2011. In: World Archaeology, 43 (4), 665–675 (in English).
Liu, X., Jones, P. J., Motuzaite Matuzeviciute, G., Hunt, H. V., Lister, D. L., An, T., Przelomska, N., Kneale, C. J., Zhao, Z., & Jones, M. K. 2019. In: Quaternary Science Reviews, 206, 21–28 (in English).
Matuzeviciute, Giedre Motuzaite, Ananyevskaya Elina, Sakalauskaite Jorune, Soltobaev Orozbek, and Tabaldiev Kubatbek. 2022. In: Antiquity, 96 (387), 560–74 (in English).
Motuzaite Matuzeviciute, G., Hermes, T. R., Mir-Makhamad, B., Tabaldiev, K. 2020. In: PloS One, 15 (5), e0229372 (in English).
Motuzaite-Matuzeviciute, G., Staff, R. A., Hunt, H. V., Liu, X., & Jones, M. K. 2013. In: Antiquity, 87(338), 1073–1085 (in English).
Nakayama, S. 2010. Archaeobotany and the Origin of Agriculture in Japan Doseisha. Tokyo (in Japanese).
Nakazawa M. 2009. In: Archaeology of the Yayoi Period, Food Acquisition and Production. Shitara H., Fujio S., Matsuki T. (Eds.), vol. 5, Doseisha, Tokyo, 228-246 (in Japanese).
Nakazawa, M., Ushino, T. 2009. In: Manabu, 2, 17-42 (in Japanese).
Rahimzhanova, S., Ananyevskaya, E., Zaibert, V. 2022. In: Archaeological Research in Asia, 29, 100353 (in English).
Sasaki, Y. 2019. In: Kuba-pro: Tokyo, 180-194 (in Japanese).
Shitara, H. ed. 2019. In: Archaeology of Agricultural Complex Formation Yuzankaku: Tokyo (in English).
Ushino, T., Tagawa, H. 1991. In: Archaeol. Nat. Sci., 24, 13-36 (in Japanese).
Wright, R.P., Lentz, D.L., Beaubien, H.F., Kimbrough, C.K. 2012. In: Archaeol. Anthropol. Sci. 4, 137e143 (in English).
Yamanouchi, S.1925. In: J. Anthropol. Soc., 40 (5), 181-184 (in Japanese).
Zhou, X., Yu, J., Spengler, R.N., Shen, H., Zhao, K., Ge, J., Bao, Y., Liu, J., Yang, Q., Chen, G., Weiming Jia P., & Li, X. 2020. In: Nature Plants, 78-87 (in English).
Zohary, D., Zohary, D., & Hopf, M. 1988. In: Sidalc.net (in English).
Загрузки
Опубликован
Қалай дәйексөз келтіруге болады
Выпуск
Бөлім
Лицензия
Copyright (c) 2022 Юка Сасаки
Бұл жұмыс лицензия бойынша қол жетімді лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
